Fabrieksstraat

WILFABRI_000

Naamgeving

Informatie

Genoemd als herinnering aan het Fabriekstraatje, dat van de Mechelsesteenweg naar het Kanaal toeliep. Het werd na verwoesting tijdens de tweede wereldoorlog niet meer heropgebouwd.

De straat, die loopt van aan de hefbrug tot aan de spoorweg Mechelen-St Niklaas, kreeg door toedoen van filantroop Louis De Naeyer de nodige allure, vermits deze aldaar in 1860 met z'n fabriek van start ging, en later - in 1865 en 1866 - 22 werkmanswoningen liet bouwen op het gedeelte gelegen tussen de spoorwegbrug en de Heindonksesteenweg, dat de naam Cité "Faubourg St-Anotine" meekreeg. Een huizenrij die later in 1953-1954 werd afgebroken.

De vroegere Fabriekstraat werd in 1884 gekasseid, samen met het Sasplein, door Ad. Baggerman, aannemer te Willebroek (GAW nr. 1122).

Bron: "Geschiedenis van de Willebroekse straatnamen", samengesteld door Karel De Decker en uitgegeven door CSC Vormingswerk Willebroek in 1989.

Tussen de vroegere Heindonksesteenweg (nu Victor Dumonlaan) en de spoorwegbrug, liet Louis De Naeyer huizen bouwen voor zijn werknemers.

Dit gebouwencomplex werd de Cité "Faubourg St. Antoine" genoemd (of in het Nederlands: het Sint Antoniusvoorgeborgte).

In de loop van de Tweede Wereldoorlog werd de spoorbrug opgeblazen om de Duitse strijdkrachten tegen te houden. De ontploffing die door de Belgische genietroepen werd veroorzaakt, was zo hevig dat de meeste van deze woningen zwaar beschadigd werden, en zelfs onbewoonbaar werden verklaard. De huizen zouden being van de jaren '50 van de vorige eeuw worden afgebroken.

Het gedeelte van de Fabrieksstraat waar deze woningen stonden, wordt nu bij de Kraag gerekend (Geopunt Vlaanderen, Google Maps).

Bron: TS-VRTL, BK-KDD, BK-JDK, PI-GB, G-MAPS

Na stopzetting van de activiteiten van de fabriek Louis De Naeyer, werd heel het terrein gesaneerd, en werden er ook een aantal nieuwe straten aangelegd op het domein:

• Alida Peetersplein
• Gieterijstraat
• Industriestraat
• Otto Inzetplein
• Pulpstraat
• Smederijstraat
• Thomas Vinçottestraat

Deze straten zijn heel recent toegevoegd, en er is geen informatie over beschikbaar, met uitzondering van de Industriestraat.

Deze straat ligt op de plaats waar vroeger de Nijverheidsstraat gesitueerd was.

In deze straat liet Louis De Naeyer in de periode 1870 - 1882) een 70-tal arbeiderswoningen optrekken, bestemd voor de arbeiders van zijn fabriek.

Die wijk moest echter plaats ruimen voor de uitbreiding van de fabriek. De gebouwen stonen er tot ongeveer 1953.

Op het oude bedrijventerrein, zijn ook een aantal industriële gebouwen rechtgezet.

Bron: PI-TB, PI-GB, G-MAPS

21 september 1904

De foto hoort misschien eerder bij de Groenelaan, waar nog welig de lindebomen staan aan de kanaalboorden, die nog niet verstevigd zijn.

Opvallend zijn wel de huizen (rechts op de foto) van de Cité / het Sint Antoniusvoorgeborgte.

Helemaal op de achtergrond ook nog de spoorbrug op niveau van het kanaal.

De postkaart werd later ingekleurd.

Bron: ?

oktober 1905

Zicht op de Fabrieksstraat, toegang naar de Mechelsesteenweg en de Oostdijk.

De huizen op beide hoeken van de Mechelsesteenweg zijn herbergen: café Brussel-Zeehaven links en rechts café Brughuis.

Bron: Edit. J. Thomas-Baggerman

augustus 1908

Foto van bedrijvigheid op het kanaal met aan de rechterzijde de burelen van de papierfabriek Louis De Naeyer.

Het schip op de voorgrond is een schip dat slib wegvoert.

Op de rechterzijde zie je trouwens dat er gewerkt wordt aan de kanaalboorden.

Bron: ?

11 augustus 1908:

Bovenstaande foto geeft ons een duidelijk beeld van Willebroek, dat in 1900 - tijdens het jaar van de volkstelling - 9959 inwoners telde, wat een pak meer was dan de 3088 Willebroekenaars die in 1846 - een goeie halve eeuw voordien - werden geteld.

Het was toen één en al bedrijvigheid op de Willebroekse vaart.

Helemaal centraal zien we, tegenover de fabrieken van Louis De Naeyer, één van de baggerschepen die sinds 1905 door de e Klein Willebroek gevestigde firma Dumon werden ingezet om het profiel van de bedding van het kanaal tussen Humbeek en Willebroek van 5,50 m naar 6,50 m uit te diepen en de maximum breedte van de bedding op 20 m en die van de waterlijn op 30 tot 40 m te brengen.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

januari 2021

Recente foto van de gevel van de burelen van de vroegere papierfabrieken van Louis De Naeyer, het nieuwe gebouw links ervan en het appartementcomplex Kanaelzicht.

Bron: PI-TB

1902

Zicht op het kanaal richting Klein Willebroek, vanaf de oude sluis in het centrum van Willebroek.

Links de Groenelaan, en rechts een bedrijfsgebouw van de papierfabrieken Louis De Naeyer, net voor de ingang naar het park.

Bron: edit. Thomas Baggerman

najaar 1905

De gebouwen aan weerszijden van de Mechelsesteenweg.

Het gebouw met de witte gevel is de beenhouwer van Henri Rottiers, gelegen aan de Oostdijk. Links daarvan is de herberg van J. Verhulst.

De straat links van de Mechelsesteenweg is het begin van de Fabieksstraat. Achter de huizen ziet men trouwens de schoorstenen van de fabrieken van Louis De Naeyer.

Bron: Edit. J. Thomas-Baggerman, KL-1907

zomer 1924

Een zicht op de Mechelsesteenweg aan de brug.

Op de hoek links is een herberg met de naam Brussel-Zeehaven (1910). Die werd rond 1910 open gehouden door Een zekere De Boeck, en in de periode 1922-1923 door E. Verbruggen.

Er was toen nog een kort straatje links van deze gebouwen, dat verder door ook op de Mechelsesteenweg uitkwam.

Vraag: kent iemand de naam van dat straatje?

Bron: Nels-Brussel, BK-SW, BK-CVDR

najaar 1929

Zicht op de oude brug over het kanaal in Willebroek.

De straat uiterst rechts is de Mechelsesteenweg.

Vraag: kent iemand de naam van het kleine straatje iets verder naar de papierfabrieken van Louis De Naeyer gelegen?

Bron: ?

Een foto van dezelfde periode, maar dan gezien van aan het begin van de Groenelaan (ter hoogte van de Nieuwstraat).

Het oude sas van Willebroek is al weg, nadat de kanaalboorden heraangelegd zijn en de vaart verbreed en verdiept.

Bron: Nels - Brussel

Een zicht vanop ongeveer dezelfde locatie - de foto werd gemaakt rond 1933.

Bron: ?

1945

De brug aan het kanaal, gezien van op het Oud-Sasplein / Westdijk (?) met aan de overzijde van het kanaal de oude Mechelsesteenweg. Dat laatst vernoemde stukje werd ingepalmd bij de uitbreiding van de fabrieken van Louis De Naeyer.

Bron: Nels-Brussel

2009

Zicht op de Vredesbrug, van aan de vroegere loskade van papierfabriek Louis De Naeyer.

Bron: PI-TB

Foto van ongeveer dezelfde locatie, maar dan in 2018.

Bron: PI-TB

Recentere foto's van de Fabrieksstraat en de Vredesbrug (2020)

De werken aan appartementencomplex Kanaelzicht zijn al gevorderd.

Bron: ?

In het midden van de vorige eeuw was Willebroek een zuiver landbouwgebied.

De in 1846 bevolen landbouwtelling leert ons dat de bebouwbare oppervlakte 1019 ha bedroeg en dat deze 424 ha graangewassen, 63 ha aardappelen en nijverheidsplanten, 118 ha wortel- en voedergewassen, 175 ha weiden, 17 ha bossen en 8 ha moes- en groenteteelt bevatte.

Al zo er later een man uit "Leppeke" komen, die Louis De Naeyer werd genoemd, en die in 1860 - langs de oostzijde van de vaart - een fabriek liet bouwen, waar papierdeeg op basis van stro werd vervaardigd.

Bron: "Willebroek in oude prentkaarten", Karel De Decker, Europese Bibliotheek, Zaltbommel (NL), 1976

augustus 1904

Begin van de Fabrieksstraat aan de oude sluis van Willebroek.

Uiterst rechts het begin van de Mechelsesteenweg.

Bron: Edit. Thomas Baggerman

1905

De oude sluis, met ophaalbrug ter hoogte van de Mechelsesteenweg.

De straat op de voorgrond is de plaats van het huidige Oud-Sasplein - aan de overkant van de sluis (links) is de Fabrieksstraat.

Bron: Imprim. Thomas

We staan aan het sasplein - Aan de overkant de Fabriekstraat.

Al deze prachtige gebouwen zijn inmiddels verdwenen.

Ook het sas werd verlegd richting Tisselt. Het verlegde sas is sindsdien ook al verdwenen.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

1908

Een sleepboot met konvooi vaart het oude sas van Willebroek binnen.

Rechts op de foto de Fabrieksstraat.

Bron: Edit. Jos. De Maeyer - Willebroek

In het centraal gelegen gebouw, dat heel even de fabriek De Naeyer raakt, woonde destijds "de Pet", die baas was bij De Naeyer.

De gieterij van de fabriek bevond zich vooraan rechts, in het zwarte gebouw met de brede poort, op de plaats waar de 3 schoorsteenpijpen hun pluimen de lucht inlaten.

Typisch op deze kaart is het naar de schepen kijkende meisje, dat helemaal rechts tegen de leuning zit. Met aan haar voeten het karige middagmaal, dat ze naar loffelijke gewoonte aan haar bij De Naeyer werkende vader brengt.

Bron: "Willebroek in oude prentkaarten", Karel De Decker, Europese Bibliotheek, Zaltbommel (NL), 1976

Najaar 1908

De brug aan de Mechelsesteenweg. Op de achtergrond de Fabrieksstraat en de schoorstenen van de papierfabriek.

Bron: ?

zomer 1909

Zicht op de Oostdijk (rechts) en de Fabrieksstraat (links) aan de overzijde van het kanaal.

Links op de foto zie je de oude sluis.

Bron: Edit. Thomas frères et soeurs Imprimerie

juli 1912

Het Oud-Sasplein, de sluis en de Mechelsesteenweg.

Links op de foto het begin van de Fabrieksstraat.

Bron: Edit. Imprimerie Thomas

De Fabrieksstraat aan de overkant van het kanaal, in de periode 1970-1980.

Bron: PI-TB

Een aantal foto's van de Fabrieksstraat, en wat nog rest van de oude fabrieksgebouwen van Louis De Naeyer en de huizen ernaast.

Bron: PI-TB

Op de plaats waar vroeger de boomstammen wetden opstapeld door de "stacker" staat nu een bedrijfshal van Goodman Logistics

Bron: PI-TB

Plaats aan de Fabrieksstraat waar vroeger de huizen stonden tussen de Mechelsesteenweg en de bureelgebouwen van papierfabriek De Naeyer (± 2015).

Bron: PI-TB

Een binnenschip op het kanaal, ter hoogte van de aansluiting van de Heindonksesteenweg aan de Fabrieksstraat (1970 - 1980).

Bron: PI-TB

Het hoekhuis en aanpalend gebouw van de Fabrieksstraat en de Heindonksesteenweg (zomer 1982).

Bron: PI-TB

De huizen op de hoek van de Heindonksesteenweg en de Fabrieksstraat. Links de spoorbrug over het kanaal (begin jaren 1980).

Bron: BK-SW

Huidig einde van de Fabrieksstraat en rechts het begin van de Victor Dumonlaan (vroeger Heindonksesteenweg) (±2015).

Het gedeelte van de vroegere Fabrieksstraat richting spoorbrug, wordt nu als "Kraag" benoemd. Het is langs dat gedeelte van de straat vroeger de huizen van de cité stonden (zie hieronder).

Bron: PI-TB

1906

Het kanaal met aan de overzijde de Fabrieksstraat.

De huizen in het midden van de foto zijn gelegen aan het begin van de Heindonksesteenweg.

Verder naar links ziet men de arbeidereswoning van de cité.

Uiters links de gelijkgrondse spoorbrug over het kanaal.

Bron: ?

In de buurt de spoorbrug over het kanaal nam Louis De Naeyer het initiatief om arbeiderswoningen te laten bouwen (vanaf 1865): de Fauboourg St. Antoine (of het Sint Antoniusvoorgeborgte).

Om de Duitse strijdmachten tegen te houden, werd o.a. de spoorbrug opgeblazen door de Blegische genietroepen. De knal was zo hevig dat een aantal van de woningen heel zwaar beschadigd werden en zelfs onbewoonbaar werden verklaard.

In de naoorlogse jaren (vóór 1953) werden de woningen (of ruïnes) afgebroken.

Bron: BK-KDD, BK-JDK

Midden 1907

Het kanaal ter hoogte van de spoorbrug over het kanaal.

Links op de foto en aan de overzijde van het kanaal de woningen van het Sint Antoniusvoorgeborgte.

Bron: ?

Louis De Naeyer liet in 1865 en 1866 langs de oostzijde van de vaart - tussen de Heindonksesteenweg en de huidige spoorwegbrug, op enkele honderden meters van zijn fabriek, 22 woningen bouwen in "La Cité", zijnde de Faubourg St.-Antoine.

Dat deze woningen van meet af aan druk werden bewoond, blijkt uit de bevolkingsregisters van 1867, toen men daar 32 gezinnen noteerde, die 128 kinderen telden. Van de 32 gezinshoofden waren er 12 geboortig van Bazel, Sint Gillis Waas, Temse en Rupelmonde.

Onder de "voorname Willebroekenaars" die daar geboren werden, treffen we Josse Clymans (1866 - 1942), die als "den Do" geschiedenis schreef, en August Van Landeghem (1872 - 1928), de eerste socialistische burgemeester van Willebroek.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

2 foto's van rond 2015, waarop de huidige situatie te zien is van de plaats waar ooit de Faubourg St. Antoine was.

Bron: PI-TB

2 foto's van de spoorbrug over het kanaal, met aan de rechterkant het laatste deel van de Fabrieksstraat.

Bron: PI-TB

In 2020 werd gestart met een nieuwbouwproject op de terreinen van de huizen en de papierfabriek De Naeyer op de hoek van de Fabrieksstraat en de Mechelsesteenweg.

Bron: PI-TB

In WO II was het kanaal - meerbepaald de bruggen over het kanaal - van strategische waarde. Om de Duitse bezetter zoveel mogelijk te ontmoedigen werden de bruggen over het kanaal opgeblazen. En in de bijhorende strijd met bombardementen, werden heel wat woningen zwaar beschadigd en volledig vernietigd.

Op beide foto's hierboven zie je de overzijde van het kanaal (zijde Fabrieksstraat aan de linkerkant van de foto).

Rechts van het volledig vernielde gebouw zie je het begin van de Mechelsesteenweg.

Bron: ?

Foto van de vernielde spoorbrug over het kanaal, opgeblazzen door de Belgische genietroepen.

Uiterst rechts op de foto ook de beschadigde woningen van de cité.

Bron: ?