|
Straatnaam
|
Adrescode
|
Westvaartdijk (Klein Willebroek)
|
KLWWSTVD_015
|
Periode
Huisnummer
|
Huidig nummer:
|
15 - Schippersschool
|
Vroeger nummer:
|
15
|
Van
|
1927
|
Tot
|
september 1988
|
Naam van het bedrijf / Beroep
|
Vrije Lagere Schippersschool
|
Uitbater(s)
|
Zusters van Sint Vincentius in Dendermonde
|
Toenaam
|
de schippersschool
|
Telefoonnummer
|
-
|
Informatie
|
De vrije lagere schippersschool van Klein Willebroek werd in
1925 opgericht door pastoor J. Janssens.
De zusters van Sint Vincentius van Dendermonde stonden in voor
de inrichting van het onderwijs en het internaat.
In 1988 werd de school opgeheven.
Bron:
Query - BE/942855/530 Archief Schippersschool Klein-Willebroek,
1928-1983
|
De Schippersschool van Klein Willebroek ontstond
onder impuls van pastoor Jules Janssens. Als pastoor van een schippersdorp
kende hij de problematiek van de schipperskinderen die weinig of
geen onderwijs genoten. Voor de eerste wereldoorlog was er van schippersscholen
geen sprake. De kinderen werden thuis (op het schip) opgevoed. Als
men dan weet dat 70% van de schippers ongeletterd waren, dan begrijpt
men dat er van een schoolse opleiding niet veel in huis kwam.
In 1924 vatte hij het plan op om in Klein Willebroek
een schippersschool op te richten.
Op 1 septeber 1927 werden drie zusters (Kostka,
Aldegonde en Gertrude) van de H. Vincentiius van Dendermonder naar
Klein Willebroek gestuurd, dit zowel om les te geven als om de school
te besturen.
Men startte in 1928 met vier inwonende kinderen
(waaronder de gezusters Defraine) en met 16 leerlingen in de dagschool.
De school kende een enorme groei en werd regelmatig
verbouwd en vergroot.
Het grootste aantal leerlingen werd bereikt in
de schooljaren 1937-1938 met 173 kinderen en 22 kleuters en in 1939-1940
met 167 leerlingen (65 jongens en 102 meisjes) en 27 kleuters.
Nadien kende de school een dalend aantal leerlingen.
De dagschool werd gesloten op 1 september 1987 en het internaat
werd opgeheven vanaf 1 september 1988.
De laatste zusters van de schippersschool waren:
zusters Leonie, Emma, Veneranda, Benedicta, Leopoldina, Florentine
en Goedfrieda. Zij verhuisden in augustus 1988 terug naar Dendermonde.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|
Korte historisch overzicht van de schippersschool
- 1925
bouwen van parochiehuis De Crans (Volksstraat
nr. 49)
- 1928
bouwen van de school en de bewaarschool
- 1930 - 1931
bouwen van de slaapzaal, keuken en badinrichting
- 1934
bouwen van de gildenhuis-slaapzaal en de gildenhuis-boekerij-ziekenzaal
- 1937 - 1938
bouwen van de klassen en slaapplaatsen, kelder en trap
- 1938 - 1939
bouwen van een verdieping
- 1939
veranderingswerken in het gildenhuis en in de bewaarschool
- 1946
bouwen van een spreekkamer in het huis der zusters
aanleg van een gang langs de Crans
- 1947
bouwen van een gaanderij en WCs op de jongensspeelplaats
- 1949
veranderingswerken om van de zolder een slaapzaal te maken
- 1950
nieuwe bevloering van de meisjesspeelplaats
- 1953
inrichting van een nieuwe handwerkklas voor de jongens
- 1956
afbraak van de oude keet van de zoutziederij Scheltjens en aankoop
van de vrijgekomen terreinen
op dit terrein komt een nieuw gebouw voor de meisjesschool
- 1957
inrichting van een nieuwe badinstallatie met stortbaden
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|
Meer informatie over de zusters van Sint Vincentius van Dendermonde
op huisnummer 11 op
deze website.
Bron: PI-GB
|
boek:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck, uitg.
Gemeentebestuur Willebroek 2005

Afbeeldingen
Eerwaarde Heer Jules Janssens
Opstart van de schippersschool
Dagelijkse werking
Plannen voor verbouwing
Zomerkamp in Ravels
Sluiting van de school
Krantenartikels
Verkoop van de gebouwen

Eerwaarde Heer Jules Janssens

Pastoor Jules Janssens (°21 maart 1880 - +03 augustus 1958).
Hij was van 1922 tot 1952 pastoor van de Onze Lieve Vrouw Onbevlekt
parochie in Klein Willebroek.
Bron: GEM-PUB,
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|


Pastoor Jules Janssens.
Bron: ?
|

Opstart van de schippersschool

Langs de achterzijde van de schippersschool lag
het parochiehuis "Het Cranske". De benedenverdieping werd
gebruikt als bibliotheek en handwerkklas.
Op de eerste verdieping bevond zich de ziekenzaal
van de schippersschool.
Het gebouw is nu volledig afgebroken
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|
Pastoor Jules Janssens begon inderdaad al in 1927
in Klein Willebroek met voorbereidingen voor de bouw van de schippersschool.
...
Geïnspireerd werd E.H. Jules Janssens daarbij
zonder enige twijfel door de talloze ontmoetingen die hij met langs
het kanaal afgemeerde schippers in de door hem in 1925 gebouwde
parochiezaal "De Crans" had. De schippers kwamen graag
naar De Crans omdat ze aanvoelden dat pastoor Janssens hun problemen
en noden begreep. Hij wachtte trouwens hun komst naar de parochiezaal
meestal niet af, maar ging ze zelf aan boord bezoeken.
...
Daarbij (tijdens die gesprekken) moet het hem
al vlug duidelijk geworden zijn dat de kinderen quasi geen kansen
maakten op sociale promotie, noch in de schipperij noch daarbuiten.
"Het nomadische leven, de onderwijswet die
wat de schipperskinderen betreft met haar 4 i.p.v. 8 verplichte
leerjaren niet alleen schijnheilig was, maar ook vol gaten zat,
en dan ook door weinige schippers opgevolgd werd, de soms meer dan
bescheiden inkomsten van vele schippers en de daaruit voortspruitende
nood om kinderen in het arbeidsproces in te schakelen (de jongens
aan boord en de meisjes dikwijls als dienstbodes in de stad), dat
alles maakte dat de meeste schipperskinderen op het einde van de
jaren 1920 nog gedoemd waren om in de voetsporen van hun ouders
een armzalig bestaan voort te zetten. Vele ouders-schippers zagen
wel in dat dit alles best van al zo vlug mogelijk zou veranderen
maar het ontbrak aan externe infrastructuren, die de voor hen zelf
onmogelijke opvoedkundige taak zou overnemen"
...
Niettegenstaande alle kritiek op het KB van 10
november 1925 blijft uiteindelijk het Koninklijk Besluit van 5 augustus
1929 er bij dat de schipperskinderen slechts 4 jaar schoolplichtig
worden. Hoe onrechtvaardig dze wet ook ten overstaan van schipperskinderen
is, toch wordt zij desalniettemin de ruggengraat van de Schippersschool
in Klein Willebroek (en natuurlijk ook van andere soortgelijke scholen
met internaat).
...
Op 21 februari 1930 stuurt het Ministerie van
Kunsten en Wetenschappen, afdeling Beheer, 3de sectie (nr. 10155/6192)
een brief aan mevrouw de Bestuurster der Kostschool voor schippersmeisjes
in Klein Willebroek met de medeeling:"Ik heb de eer u hierbij
een uittreksel te doen geworden uit het ministerieel besluit van
31 december 1929, betreffende de erkenning van de onder uw leiding
staande instelling".
...
In januari 1928 werd de eerste steen gelegd voor
de Schippersschool en op 11 augustus werd een Vlaamse kermis gehouden
ten voordele van de school.
...
Op 1 september 1928 werd de lagere klas geopend
en op 7 oktober kwamen de drie eerste inwonende leerlingen binnen.
Op 28 oktober 1928 werd de school plechtig ingewijd
door Monseigneur De Wachter, hulpbisschop van Mechelen.
...
In een document dat we via afleiding in 1946 -
1947 kunnen situeren, en dat waarschijnlijk van de hand van pastoor
J. Janssens is, lezen we dat "de kinderen 3.000 Fr kostgeld
per jaar betalen, waarvan de Staat ongeveer 3/4 vergoedt. Het overige
betaalt het schipperskind."
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek 1927-1988, Yvan Verbraeck, uitg.
Gemeentebestuur Willebroek 2005
|

Dagelijkse werking

±1928
De Schippersschool of zoals op de gevel vermeld staat "Kostschool
voor schipperskinderen".
Achter deze bescheiden gevel vond een schippersschool
plaats, waar in de beste dagen meer dan 200 leerlingen op internaat
zaten, een school die Klein Willebroek op de Beneluxkaart geplaatst
heeft. (AVA)
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|


±1928
Schipperskinderen verblijven in het internaat. Tussen de schooltijden
kunnen ze ontspannen op de speelplaats, hier doen ze aan touwtrekken
op de jongensspeelplaats.
Bron: foto Archief Albert Van Asbroeck
|


±1928
Schipperskinderen verblijven in het internaat. Tussen de schooltijden
kunnen ze ontspannen op de speelplaats.
Bron: foto Archief Albert Van Asbroeck
|


±1928
De refter van de schippersschool.
Bron: foto Archief Albert Van Asbroeck
|


Een beeld van de meisjesslaapzaal - let op de heiligenprentjes
boven de wel erg kort bemeten bedjes.
Bron: foto Archief Albert Van Asbroeck
|


De kleutertjes samen op de foto met zuster Benedicta in 1936.
Bron: GEM-PUB
|
Klasfoto van rond 1936 met zuster Benedicta, genomen
op de meisjeskoer.
Op de achterste rij v.l.n.r.: Marie-Jeanne De
Gang, Marie Paul (van Lisa van de Pin), Rosa Leemans, Emma De Roeck,
Anna Verlinden, Leona xxx, Maria Siebens, Conny Van Neck, Alfons
Verschaeren en Frans Van Rompaey.
Vooraan v.l.n.r.: Hélène Van Rompaey, Theo Van
der Velden, Frieda Van Everbroeck, Georges Lehardy, Lucienne Van
Hooymissen, Florentine De Roeck, Marie-Louise Roggemans, F. Verschueren
en Constant Cornelis.
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005, foto E. & T. De Roeck
|


Naar aanleiding van de Spaanse burgeroorlog werden
vele Baskische vluchtelingen in België opgevangen.
Zo kwamen de kinderen van de familie de Aguirre
terecht in de schippersschool in Klein Willebroek. Op de foto zien
we Miren, Josú, Martin en Xbi, samen met zuster Pharaïlde.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|
Op 29 juni 1937 kwamen in de Schippersschool van
Klein Willebroek drie Baskische kinderen toe: Martin (11), Josu
(10) en Xabi (8). In Spanje woedde toen een burgeroorlog: een deel
van het Spaanse leger, onder leiding van generaal Franco, was op
18 juli 1936 met de steun van de Falanks (de Spaanse fascistische
partij) en van de grootgrondbezitters, tegen de wettelijke republikeinse
regering opgestaan.
De Basken wilden zich eerst niet mengen in de
Spaanse broederstrijd, maar toen bleek dat Franco gekant was tegen
elk zelfbestuur voor Baskenland, sloten zij zich aan bij de republikeinse
regering.
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|


Links: "Vermits er geen praktijklessen op
het het officiële leerprogramma stonden, heeft de Schippersschool
die dan maar op eigen houtje in de vrije uren ingelast. Natuurlijk
moeten schippersjongens staaldraad leren spitten (AVA = archief
Albert Van Asbroeck).
Rechts: Voor de handwerklessen had meester
Albert Van Asbroeck ook een cursus boekbinden samengesteld. Hier
zien we de leerlingen volop aan het werk (AVA).
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|
Naast de voorgeschreven leervakken, kregen de
leerlingen ook onderricht in praktijklessen, scheepvaartlessen,
pianolessen en lessen in de Franse taal.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|


De klas van de meisjes met zuster Cecile.
Bron: GEM-PUB
|


Links: optocht / Processie met zuster Veneranda.
Het bootje in de processie mogen dragen, of tenminste
één van de linten mogen vasthouden, is een belevenis die men zijn
hele leven lang niet meer vergeet (AVA).
Rechts: de jaarlijkse processie met de leerlingen van de Schippersschool.
Bron: GEM-PUB,
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005
|


Links: een klasuitstap in 1939 - let op de matrozenpakjes die
de leerlingen toen droegen.
Rechts: de groep voor de jaarlijkse processie maakt zich klaar
voor de optocht, met de muzikanten.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|


Links: groepsfoto op de trap naar de ziekenzaal, op de eerste
verdieping van "De Crans".
Rechts: Jannine De Heel en Elsi Schoeters.
Bron: PI-TB, GEM-PUB
|


De foto helemaal links (1950): achteraan juffrouw Angèle Verheyden
en Hilda Verheyen. Op de voorste rij: de zusters Cecile, Albine
en Benedicta.
Op de middenste foto de schoolkinderen van het derde leerjaar
tijdens een schooluitstap op 28 juni 1960 (foto:
Van de Venne).
Op de rechtse foto zien we een aantal kinderen van de Schippersschool
op uitstap naar de zoo (1960).
Bron: GEM-PUB
|


De klas van leerkracht Van Asbroeck in de loop
van de jaren 1970.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|

Plannen voor verbouwing

Er werd regelmatig gebouwd, bijgebouwd en verbouwd.
In 1956 werden de gronden van de verlaten zoutziederij
van de firma Scheltjens aangekocht. Hierop werd een volledige nieuwbouw
opgericht voor het meisjesinternaat.
In 1957 werd een volledige nieuwe badinrichting
met 12 stortbaden gebouwd.
Het plan van de school hierboven dateert van 1936.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|



Zomerkamp in Ravels


Het vakantieverblijf van de Schippersschool in
Klein Willebroek (was gevestigd) in Ravels werd opgericht in 1948.
In dit centrum konden de kinderen tijdens de maand
junie genieten van de gezonde Kempische buitenlucht.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|
Linksboven: De slaapzaal in het vakantiekamp in
Ravels in 1949, een beetje nauw maar dat deerde niemand. Na het
ravotten in de gezonde buitenlucht viel men toch onmiddellijk doodmoe
in slaap.
Rechtsboven: Het vakantiekam in Ravels is een
eenvoudig gebouw gebleven, maar het plezier dat de kinderen van
de Schippersschool van Klein Willebroek hier beleefd hebben was
er beslist niet minder om. Op de foto de familie Van Asbroeck, die
tijdens die vakantieperiode in Ravels alles in goede banen leidde.
Rechtsonder: Ravels 1950 - alleen maar glunderende
gezichten.
Bron:
Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck,
uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005, foto's Albert Van Asbroeck
|

Sluiting van de school

De leerkrachten, het personeel en de vrienden
van de Schippersschool in de late jaren 1980.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|

Krantenartikels

april 1938
Plechtige communie van de schipperskinderen die in de schippersschool
verblijven.
In het artikel ook een historisch beschrijven van het ontstaan
van de schippersschool.
Bron: Gazet van Mechelen (15-04-1938, p. 4)
|


28 juni 1964
Advertentie om een evenement aan te kondigen dat doorgaat in
de Schippersschool in Klein Willebroek, ter gelegenhuid van de prijsuitreiking.
Bron: Gazet van Antwerpen (28-06-1964)
|



september 1987:
Twee krantenartikels die uitvorig berichten over de sluiting
van de Schippersschool in Klein Willebroek.
Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek
- Sashuis Klein Willebroek
|

Verkoop van de gebouwen van de voormalige Schippersschool




Een aantal luchtofo's van de gebouwen van de voormalige Schippersschool
(tussen Westvaartdijk en Volksstraat), naar aanleiding van de verkoop
van de gebouwen.
Bron: ?
|

|