Info Straat
 
002
004
005
006
007
009
010
011
012
013
014
015
016
018
 
Scheepvaart
op het kanaal
 

 

Straatnaam

Adrescode

Sasplein (Klein Willebroek)

KLWSASPL_018

 

Periode

 

1608 - nu

 

 

 

 

Huisnummer

Huidig nummer:

18

Vroeger nummer:

-

Van

1608

Tot

nu

 

Naam van het bedrijf / Beroep

sas en sashuis aan de vaart in Klein Willebroek

Uitbater(s)

n.v. Zeekanaal (nu)

Toenaam

-

Telefoonnummer

-

 

Informatie

Het Sashuis, gelegen langs de oude arm van de Vaart van Willebroek, belicht de ontstaansgeschiedenis van het kanaal en de daarmee verbonden geschiedenis van Klein-Willebroek.

Het oorspronkelijke Sashuis werd in 1573, samen met de aanleg van het Sas, gebouwd.

Door de tumultueuze periode (tijd van de Spaanse overheersing) werd de sasmeesterswoning herhaaldelijk beschadigd en uiteindelijk vernield. 

In 1608 werd een nieuw (en huidig) Sashuis gebouwd.  Deze datum werd met smeedijzeren cijfers in de gevel aangebracht.

Bron: website van de gemeente Willebroek - Museum het Sashuis

Op 17 mei 1940 wordt om 18:00 hr de klapbrug aan de sluis van Klein Willebroek vernietigd om de Duitsers tegen te houden

Bron: GEM-PUB

Enkele data op een rijtje:

 

  • 11-10-1561: openstellen van de Vaart
  • 1608: in gebruik nemen van het Sashuis
  • 1979: inhuldiging van het Nationaal Monument van het Schippersgezin
  • 1984: restauratiewerken aan het sashuis
  • 11-10-1986: plechtige heropening van het sashuis
  • 2005: de dienst toerisme Klein Willebroek (open van 1 april- tot 30 september)

 

Bron: GEM-PUB, VRTLAND, BK-KDD

Volgende informatie werd gevonden op de informatieborden van de tentoonstelling over Klein Willebroek in het Sashuis in 2011:

In 1830 werd het oude sas van Klein Willebroek - daterend van 1574 - gedempt en wordt een nieuw sas aan de oostzijde van het sashuis gegraven.

Het eerste bruggetje aan het nieuwe sas was een dubbele houten ophaalbrug.

In 1919 stortten de muren van het sas in. Het sas werd heropgebouwd en in 1924 feestelijk geopend. Het houten ophaalbruggetje ward vanaf dan vervangen door een metalen enkelen ophaalbrug.

Tot dan werd het bruggetje nog manueel bediend en werd het door middel van kettingen door de sasmeesters geopend.

In 1940 werden omwille van de oorlog, verschillende bruggen - waaronder ook deze van Klein Willebroek - vernietigd en werd een tijdelijke houten noodbrug gebouwd.

Na de tweede wereldoorlog werd een nieuw bruggetje gebouwd dat nog steeds dienst doet.

Tijdens de bouw van deze nieuwe metalen brug werd in afwachting een tijdelijke brug gebouwd. In 1952 was die brug nog steeds te zien.

Het bruggetje werd in 2004 grondig gerenoveerd. Het werd in samenspraak met de afdeling Monumenten en Landschappen in zijn oorspronkelijke staat hersteld en de mechanische en elektronische uitrusting werd vernieuwd.

Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek - Sashuis Klein Willebroek

Zowat 70 jaar geleden heerste er aan het sas van Klein Willebroek steeds een drukte van jewelste. Het in- en uitvaren van de schepen vergde van de schippers en van de schippersvrouwen heel wat arbeid en stielkennis. Zij hedden toen nog geen radar of elektronische apparatuur aan boord en toch voerden zij alle bewegingen met hun schuiten feilloos en veilig uit.

...

De Klein Willebroekenaar ziet wellicht tientallen schepen per dag door zijn saske "vloeien" ... en toch: hij verzaagt niet, hij blijft trouw op post, op de kaaimuur, of hij zet zich neder op een meerpaal en zo tuurt hij dan voor zich uit, elke beweging van de schipper - die zijn boot met kabels verhaalt en 't sas binnendraait - nauwkeurig volgend en aan elk maneouvre voegt hij zijn kritiek of zijn goedkeuring toe, en ook trekt hij vergelijkingen.

In het artikel wordt een sfeerbeeld gegeven van rond 1935 (zie bronvermelding hieronder).

Bron: TS-VRTL (2006 - nr. 1, "Bij het sasken van Klein-Willebroek", Leon Bernaerts)

Klein-Willebroek, met zijn "sasken", zijn kapel, zijn sashuis, zijn brugske, zijn jachthaven, zijn ligging, enz... daar kan men niet aan voorbij gaan of zijn geschiedenis vergeten.

Klein-Willebroek was, is en blijft een aantrekkingspunt met zijn drukke bedrijvigheden.

Laat ons vooral het "saske" niet vergeten... het "saske" dat reeds bestaat sedert het graven van de vaart of kanaal omstreeks 1550.

...

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2015 - nr. 4, "Klein-Willebroek met zijn 'saske' en zijn bezienswaardigheden", Gust Van Auwenis)

Het Tol- en Sashuis - anno 1608

Men kan het Tol- en Sashuis anno 1608 eenvoudig niet wegdenken van de oude vaart, al is het een halve eeuw jonger.

...

In zijn sobere maar robuuste eclectische bouwstijl van de 16de eeuw, domineerde het Sashuis niet alleen zijn omgeving, maar werd het door zijn dubbele functie van tolinning en van technische versassing van de vaartuigen, de scharnier van de dag: dagelijkse scheepvaart bij het op- en afschutten van het schip van de rivier naar het kanaal en vice versa, naargelang de stand van de getijden.

...

De orde en het ritme van het vervoer te water werd in grote mate over geheel de kanaalzone van Willebroek naar Brussel met al zijn eventuele tussenliggende bestemmingen vanaf 1608 tot het jaar 1922 met de regelmaat van een klok uitgevoerd, in overeenstemming met het vaarreglement zoals door de stad Brussel aanvankelijk opgesteld en nadien aangepast aan de vooruitgang.

...

Verdere rubrieken in dit nummer van de Willebroekse Kronieken, met o.a. een beschrijving van de types vaartuigen

 

  • Houten vaartuigen op het kanaal
    Vlaamse houten vaartuigen onder zeil: de Vlaamse pleit, de otter
    De wereldhaven Antwerpen en haar bijzondere Reinigheidsvloot: de knots
    Scheepstypen uit de buurlanden: de poon, de tjalk en zijn varianten
    Het Charlerooyse bakske of beter "baquet"
    Houten trekschuiten en zelischepen
  • De sleepdiensten op het kanaal
    Het boottrekken in de kanaalzone
    Een gemechaniseerde sleepdienst
    De onderwaterliggende kabelketting
    Duurtijd van een doortocht
    Overzicht van de oorspronkelijke tarieven van de sleepdienst
    Enkele nabeschouwingen over deze gemechaniseerde sleepdienst vanaf 1869 tot 1899
    Van treklijnen en van zeilen naar stoomslepen als overgangsperiode
    Geprivatiseerde hulpdiensten bij het slepen
    Een anecdote over het stoomsleepsysteem in en op het kanaal in 1876
  • Beurtschepen
    Beurtschepen op het kanaal Brussel - Willebroek
    Een eerste vaste beurtvaartlijn tussen Londen en Brussel via Willebroek
    Regelmatige beurtdiensten
  • Loodsen en zeevaartloodsen
  • Van Kleinschaligheid (1910-1930) naar grootschaligheid
    Een keerpunt en een omwenteling in de bouwstructuur van het vrachtschip en zijn vaarsnelheid
    De promotie of bevordering van de oude vaart tot zeekanaal (1881-1895)
    De transformatie van de "oude vaart" tot een zeekanaal wordt een realiteit
    Een vorstelijk intermezzo over het vervoer te water en ter zee
  • Spelevaren - Plezierboten - Jachten
    Bateaux-Mouches
    't Minivillegiatuur
  • De scheepvaart gedurende de eerste kanaaltransformatie (1910-1922) tot zeekanaal
    De betrekkelijke waarde van het vervoer te water
    Wereldoorlog 1914 - 1918
    Het sociale leven in de na-oorlogse periode
    Wapenstilstand (11-11-1918 om 11:00 hr)
  • Archeologie van de scheepvaart
  • Het schippersleven
    De schipperij als aparte gemeenschapsgroep
  • Het verenigingsleven in Klein-Willebroek rond 1810
    De schipperij als gemeenschapsgroep
    In hoever mengde het staatsbestel zich met de schipperij?
  • De schipprij in de samenleving van ±1830
    Vast verblijf aan boord
    De sociale zekerheid
  • Wereldoorlog - intermezzo (1914 - 1918)
    Droeve nasleep van de oorlog
    De betrekkelijke solidariteit van de arbeidende klasse
    Een neutraliseren kritiek op deze arbeidsduurvermindering
    De kleine schipper
  • De twintigste eeuw
    Analfabetisme
    momentopname
    De tweede wereldoorlog
    Arbeidersvakverenigingen
    Een aparte gemeenschap

 

Frans Verbraeck werd geboren te Willebroek op 4 augustus 1907.

Hij was van 10 maart 1930 tot einde november 1935 tijdelijke klerk bij het gemeentebestuur van Willebroek, en van 1 december 1935 tot 31 augustus 1972 secretaris van de Commissie van Openbare Onderstand (nu O.C.M.W.).

Hij schreef "Het Burgerlijk Gods- en Gasthuis Hospice De Naeyer te Willebroek". Deel I verscheen in 1983 en deel II werd als nr. 1984-3 in de reeks "Willebroekse Kronieken" uitgegeven.

Frans Verbraeck overleed te Jette op 22 augustus 1987.

 

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("De Willebroekse Vaart", Werkgroep Heemkunde-Geschiedenis-Leefmilieu, 1989, nr. 2, Frans Verbraeck)

 

Informatie op de website van Inventaris Erfgoed Vlaanderen en op Inventaris Erfgoed Vlaanderen

 

Website van Museum het Sashuis

 

Website Binnenvaart in Beeld (Michel Hensen)

 

Weetjes

3 juni 1909

Op valavond van donderdag 3 juni 1909 telden schippers en ettelijke passanten vast dat het water in de vaart van Willebroek op een snelle wijze daalde. Onderzoek wees uit dat op de plaats waar het kanaal de Zenne overbrugde een bres was ontstaan.

Tegen de leegloop stond men machteloos, want er was geen sluis langs de Brusselse zijde, zodat de dokken en de vaart langzaam maar zeker leegliepen. Daardoor kwamen ook al de beemden en weidelanden tot in Vilvoorde onder te staan.

...

De grote fabrieken gesitueerd langs de vaart, zijnde de "Molens Docquier", de "Brusselse Molens", de "Brusselse Sociëteit van Elektriciteit", waren werkloos gevallen tengevolge het mankement aan water voor de stoomketels.

Het aantal arbeiders, noodgedwongen werkloos gevallen door deze evenementen, werd geschat op een 2000-tal. De "Compangie van Elektriciteit" kon nog voortwerken door de verbinding met de wateren van de Bocq.

Bron: TS-VRTL (2006 - nr. 1, "Een bres in het kanaal van Willebroek", Eric Van Winghe

Op 12 november 1922 werd het vernieuwde kanaal ingehuldigd, maar voor Klein-Willebroek betekende dat een gevoelige achteruitgang in doorvaarten.

De doorsteek naar Wintam was immers een onderdeel van de moderniseringswerken en dit betekende dat de jaarlijkse versassingen te Klein-Willebroek terugliepen van ± 22.000 tot enkele sporadische versassingen.

...

In 1976 belsiste men als gevolg van de laatste grote overstroming in Ruisbroek, om het sas van Klein-Willebroek volledig af te dichten.

...

 

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Atlas van de Vaart 1657", Werkgroep Heemkunde - Geschiedenis - Leefmilieu, Willebroek, 1987, nr. 2, Louis Van Beneden)

 

 

V.V.V. Vaartland richt met regelmaat tentoonstellingen in, in het gerestaureerde Sashuis van Klein Willebroek.

Bron: zie persartikels hieronder

 

Vermeldingen in de pers (incl. over tentoonstellingen)

 Er zit vaart in V.V.V. Vaartland (Ons Klein Brabant Vaartland, 04-03-1988) deel 1

 

 Er zit vaart in V.V.V. Vaartland - VVV-Vaartland met "Museumactie" in de kijker (Ons Klein Brabant Vaartland, 04-03-1988) deel 2

 

Drie dagtrips van 10 tot 17 u (Het Volk, 14-04-1988, M.W.)

 

Willebroek museumgemeente - VVV-Vaartland organiseert museumtochten (Het Volk, 06-08-1988, M.W.)

 

Scheepsbouw langs de Rupel in beeld - Expo vol heimwee brengt verrassend beeld van de teloorgegane familiebedrijfjes (Het Laatste Nieuws, 08-08-1992, Karel De Decker)

 

Willebroeks sashuis zit in de lift (Gazet van Willebroek, Puurs-Bornem en Londerzeel, 27-01-1993, Karel De Decker)

 

Gemeentelijke Museum Sashuis etaleert Flora en Fauna langsheen getijderivieren (Gazet van Willebroek, Bornem-Puurs en Londerzeel, 09-06-1993, Karel De Decker)

 

Fauna en flora langs getijdenrivieren (Gazet van Antwerpen, 10-06-1993)

 

Boottrekker waakt over Sashuis (Het Nieuwsblad, 14-06-1993, WSB / FVR)

 

't Sashuis toont flora en fauna langs getijrivieren (Het Laatste Nieuws, 02-07-1993, Karel De Decker / DDKW)

 

Beeldhouwkunst rond 't Sashuis (Het Laatste Nieuws, 06-10-1993, Karel De Decker / DDKW)

 

De Spaanse Furie in expo (Het Laatste Nieuws, 06-10-1993, DDKW / DDKW)

 

Beelden rond het sashuis (Gazet van Willebroek, Puurs-Bornem en Londerzeel, 16-10-1993, Karel De Decker)

 

Nostalgisch beeldverhaal in 't Sashuis (Het Laatste Nieuws, 10-05-1994, DDKW)

 

Museum Sashuis met nieuwe thema-tentoonstelling (Het Volk, 10-05-1994, M.W.)

 

Fotoreportage in het Sashuis - Werken aan de Willebroekse vaart in de twintigste eeuw (Gazet van Antwerpen, 11-05-1994)

 

Museum Sashuis met nieuwe thema-tentoonstelling (Ons Klein Brabant Vaartland, 11-05-1994, ReM)

 

Museum Sashuis toont fotoverhaal over de vaart (Willebroek Nu, juni 1994)

 

Museum Sashuis brengt uniek beeldverhaal (Gazet van Willebroek, Puurs-Bornem en Londerzeel, 15-06-1994, Karel De Decker)

 

"Werken aan de Vaart" - fotoreportage in Sashuis (Gazet van Antwerpen, 09-07-1994)

 

Sashuis op zoek naar oorlogsherinneringen (Het Laatste Nieuws, 20-04-1995, DDKW)

 

Sashuis brengt terugblik op "Wereldoorlog II" (Gazet van Willebroek, Puurs-Bornem en Londerzeel, 31-05-1995, Karel De Decker)

 

Terugblik op periode voor en tijdens tweede wereldoorlog (Het Laatste Nieuws, 31-05-1995, Karel De Decker)

 

Museum Sashuis toont de Boerenkrijg in het stripverhaal (Willebroek Nu, juni 1996)

 

Welvaeren wordt benyt (Willebroek Nu, september 1998)

 

Openstelling Sashuis: "De Slag in en om Groot- en Klein-Willebroek" (Willebroek Nu, mei 1999)

 

Openstelling Sashuis: "De Slag in en om Groot- en Klein-Willebroek" (Willebroek Nu, juli 1999)

 

450 jaar Nieuwe Schipvaert tot Brussel 1550 - 2000 (Willebroek Nu, juni 2000) - deel 1 - deel 2

 

 

Afbeeldingen

 

  

 

november 1898

Een schip vaart de sluis van Klein Willebroek in. Rechts op de achtergrond de huizen aan het Sasplein en verderop de Westvaartdijk.

Bron: John Van Hoetsem (TS-VRTL 2014 - nr. 3)

 

 

 

1898

Oude foto van het sas in Klein Willebroek, met de dubbele brug naar de vaart.

Rechts het sashuis en de bomen op het Sasplein.

Bron: bewerking Willebroek Vintage - Andy Hy

 

 

 

1899

Foto van de brug aan de sluis en het sashuis door Adrien Louvois

Bron: ?

 

 

 

1899

Bron: KonBibl Albert I, Brussel, foto A. Louvois

±1900

Het sas van Klein Willebroek was jarenlang de trots en het klokhuis van de streek.

Rond 1900 - toen bijgaande foto door A. Louvois werd genomen, heerste er blijkbaar geen al te zenuwslopende bedrijvigheid in dit minidorp, waar een zeiler door de aanwezige Klein Willebroekse mankracht uit het sas wordt getrokken.

Uiterst links zien we de kapel die aldaar na de aanleg van de Weduwe Van Enschodtbrug werd gebouwd, maar die in 1901-1902 als bedehuis werd vervangen door de op dat ogenblik op het einde van de Boomsesteenweg gelegen kerk van Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen.

Uit het uithangbord rechts kan worden opgemaakt dat er daar een "Handel in Touwwerk" gevestigd was.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

 

 

 

±1900

De sluis van Klein Willebroek, gezien van op de Westvaartdijk.

De dubbel klapbrug is geopend om de schepen het sas uit te laten varen.

Rechts achteraan op de foto het portaal aan de Van Enschodtbrug, met rechts daarvan het oude tolhuis.

In het midden op de achtergrond zie je de gebouwen aan de Rupelkaai in Boom (o.a. molens Rijpens).

Bron: ?

 

 

 

± 1900

Foto van het sashuis en de kapel gemaakt in de periode rond de eeuwwisseling.

Bron: archief willy Mees - Albert Mees

 

 

 

april 1905

Schepen liggen klaar om de sluis binnen te varen.

Het gebeurde dat men het juiste getijde afwachtte om ineens beide sluisdeuren te openen, en zo de schepen direct te laten doorvaren van de Rupel naar het kanaal.
En omgekeerd. Voorwaarde was dan dat er voldoende schepen klaar waren voor die doorvaart. Mogelijk is dat op bovenstaande foto het geval.

Bron: A. Louvois

Hoe het er een paar kilometer verder aan toe ging (nvdr. dan de voorlopige brug aan de Nieuwstraat in Willebroek), toont ons bovenstaande van 1905 daterende postkaart.

Ze brengt ons Klein Willebroek, van waar men een enig mooi zicht heeft op de Rupel en op het daartegenover gelegen Boom.

De vaart was vanaf 1561 toegankelijk voor houten schepen, pramen en boten, waardoor ze als een mini-internationale waterweg stond aangeschreven.

Naar aanleiding van de moderniseringswerken, waarbij de monding van in de Ruppel, van Klein Willebroek naar Wintam werd verschoven, had men de oude sluis van Klein Willebroek van 39 m naar 61 m vergroot, wat nodig was vermits er op 30 september 1922 - negen maanden na de openstelling voor zeeschepen - reeds meer dan 200 zeeschepen de haven van Brussel waren binnengevaren.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

Schepen wachtend voor de sluis.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

 

 

 

6 januari 1909

Foto van op de Oostvaartdijk, aan de brug voor de sluis - op de achtergrond het sashuis en rechts achteraan de kapel

Bron: E.B.

 

 

 

19 juli 1909

De brug, het sashuis en de kapel.

De tweede woning van links op de achtergrond is het huis waar mijn vader opgroeide. Zijn ouders baatten daar een paardenslachterij uit (Brems-Broeckmeyer).

Bron: uitgeverij Thomas frères et soeurs, imprimeurs, PI-GB

Het typisch houten bruggetje uit 1574.

...

 

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Atlas van de Vaart 1657", Werkgroep Heemkunde - Geschiedenis - Leefmilieu, Willebroek, 1987, nr. 2, Louis Van Beneden)

 

 

 

1910-1930

Het sashuis, de sluis, de brug en ook het Sasplein met nog een aantal bomen.

Bron: ?

Zicht op het sas, met rechts het (nu geklasseerde en gerestaureerde) sashuis.

De kaart dateert van rond 1925.

Enkele jaren later werd op de Westvaartdijk de Schippersschool opgericht.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

Het sashuis van Klein-Willebroek diende om de bezettingstroepen te herbergen en is een overblijfsel van de sterke vesting, die er gebouwd werd in de middeleeuwen, om de aanvallen op het kasteel af te slagen, en om de scheepvaart te controleren op vaart en Rupel tegelijk.

In 1683 werden de Spanjaarden verjaagd door de Fransen, die Willebroek, Ruisbroek, Tisselt enz... vernielden en het fort in Klein-Willebroek afbraken.

Alleen het sashuis lieten ze staan, omdat het moest dienen als wachthuis.

 

Lees het volledige artikel in het Jaarverslag van de Koninklijke Harmonie Sinte Cecilia van 1954 (zie brongegevens hieronder)

Bron: Jaarverslag Koninklijke Harmonie Sinte Cecilia, 1954

 

 

 

1910-1930

De riviersluisdeuren van het sas van Klein Willebroek. Op de kaart staat foutievelijk "Boom".

Bron: ?

 

 

 

22 januari 1912

Brug, sashuis en kapel. Helemaal rechts op de achtergrond de kerk van Boom.

Bron: ?

 

 

 

 

1910 (bovenste foto) en 21 augustus 1914 (onderste foto)

Sluis en brug - op de foto staat foutievelijk "Boom" vermeld.

Veel bewoners van Klein Willebroek vonden het makkelijker om met de veerboot naar Boom te gaan (bv. om te gaan winkelen) dan eerst te voet naar de Boulevardbrug te gaan en daar de bus naar Willebroek te nemen.

Let ook op de bomen op het Sasplein.

Bron: ?

 

 

 

22 mei 1915

Een schip vaart het sas van Klein Willebroek in.

Bron: drukkerij Thomas - Willebroek

 

 

 

 

mei 1920

De kanaalmuur aan de sluis stort in, waardoor een deel van de sluis en de helft van de brug vernietigd werden.

Bron: A. Louvois (bovenste foto), Hermans - Antwerpen (onderste foto)

Op deze (bovenste) foto - die op 27 mei 1920 door A. Louvois werd genomen - zien we dat de kaaimuur het had begeven.

Achteraan treffen we het Sashuis dat in 1608 werd voltooid, nadat het grotendeels was gebouwd met stenen afkomstig van de afgebroken kerk van Boom.

Het herinnert ons aan de Kroaten, de Spaanse huurtroepen, die in 1567 vlak voor het Sas van Klein Willebroek een vesting bouwden.

Het kende zijn hoogtepunt als pleisterplaats voor regeringsleden, die in de zaal der sasmeesters verbleven na een tocht met de trekschuiten die hen van Brussel naar Willebroek hadden gebracht.

Het gerestaureerde Sashuis werd op 11 oktober 1986 ten gerieve van de gemeenschap door gouverneur Kinsbergen voor geopend werd verklaard.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

Dat de sasmuren het op een zeker moment begeven hebben, zullen nog weinigen weten.

Deze foto is er een herinnering aan.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

Door het instorten van de muren van het sas te Klein-Willebroek in 1919 moest daar eveneens een nieuw sas gebouwd worden. De plechtige inhuldiging van dit sas had plaats op zondag 24 juli 1921.

...

 

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Atlas van de Vaart 1657", Werkgroep Heemkunde - Geschiedenis - Leefmilieu, Willebroek, 1987, nr. 2, Louis Van Beneden)

 

 

 

Zicht op het sas van Klein Willebroek.

Het kanaal mondt hier uit in de Rupel - aan de overkant: zicht op Boom.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987, foto: L. Lagaert - Brussel

 

 

 

1920-1930

Het sashuis en de kapel

Bron: ?

 

 

 

15 januari 1920

De brug aan de sluis. Rechts op de foto de woningen aan de Oostvaartdijk.

Bron: ? 

 

 

 

1925

Tekening van Emile Lernault.

Bron: ?

 

 

 

1930-1940

Zicht op het kanaal en de brug. Er liggen heel wat sloepen aangemeerd.

Blijkbaar was het kanaal aan de Oostvaartdijk net voor de brug minder breed dan nu?

Bron: edit. Thomas-Willebroek

Als een stukje levend geworden verleden, toont deze kaart ons de sfeer in het oude Klein Willebroek, met het typische bruggetje en - ietwat verscholen achter de bomen - het sashuis

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

 

 

 

 

1930:

2 keer dezelfde afbeelding met zicht op de kanaalbrug en het sas.

Foutje: "Boom"

Bron: A.S.A. Antwerpen

 

 

 

15 maart 1935

Het tijdschrift Ons Land publiceert een artikel met illustraties over het sas van Klein Willebroek.

Bron: Ons Land (15-03-1935)

 

 

 

16 april 1935

Schepen die de sluis van de vaart de sluis invaren.

Bron: Fr. Van Dievoort

 

 

 

1939

Kapel aan het sashuis van Klein Willebroek.

Bron: PI-TB

 

 

najaar 1940 (WO II):

Foto van het Sashuis en de noodbrug aan het sas.

Vraag: was dit een optocht of één of andere viering?

Bron: ?

 

 

 

1941

Brug en sluis van Klein Willebroek - links de gebouwen aan het Sasplein, met links op de achtergrond brouwerij Lamot.

Bron: ?

 

 

 

1948

Het sashuis.

Links op de foto het huis met de witte band: de paardenbeenhouwerij van mijn grootouders: Antoine Brems en Maria Broeckmeyer.

Bron: ?

 

 

 

1960-1970

Het sashuis langs de kant van de sluis.

Bron: ?

 

 

  

 

 

± 1970

De "nieuwe metalen brug" die als vervanging van de oorspronkelijke brug werd gebouwd (nà WO II).

Deze brug is nu nog altijd in gebruik.

De foto's werden gemaakt van op het Sasplein - aan de andere kant van de brug zijn de woningen van de Oostvaartdijk.

Bron: GEM-PUB, PI-TB

 

 

 

1970-1980

De brug en het sashuis

Bron: ?

 

 

 

1972

Schilderij van Lucien Verhaevert.

Bron: Lucien Verhaevert

 

 

 

1974

Het sashuis langs de kant van het eerste sas.

Op de gevel van het sashuis zie je nog de oorspronkelijke datum 1608.

Omwille van een zandbank in de Rupel werd het tweede sas aan de andere kant (ten oosten) van het sashuis gelegd.

Bron: ?

 

 

 

juni 1975

Luchtfoto van Klein Willebroek, met op de voorgrond de visput aan de Heindonkstraat en bovenaan rechts het Sasplein.

Bron:

 

 

  

 

 

3 kaarten uit het kaartspel uitgegeven door VVV Vaartland.

Bron: VRTLND, Jan De Raeymaecker

 

 

 

november 1981

Zicht op de sluis.

Bron: ?

 

 

 

1987

Het beeld van "De Boottrekker" van ik Honsia (1987)

Rik Honsia werd geboren in Mechelen in 1913.

Bron: PI-TB, Willebroekse Kronieken ("Beelden in Willebroek", Werkgroep Heemkunde-Geschiedenis-Leefmilieu, 1991, nr. 1, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens)

 

 

 

26 mei 1988

De verlaten van het sas in Klein Willebroek.

Bron: stadsarchief van Antwerpen

 

 

 

 

5 september 1988

Het gerestaureerde sashuis en de kapel.

Bron: stadsarchief van Antwerpen

 

 

 

1990-1995

Detailopname van een heiligenbeeldje in de kapel naast het sashuis.

Bron: PI-TB

 

 

 

10 september 1991

Het sashuis gezien van op het dak van de oude brouwerij Lamot.

Bron: ?

 

 

 

±2000

Het gerestaureerde sashuis.

Bron: ?

 

 

 

juni 2001

Advertentie voor de tentoonstelling "Zo was Cleyn-Willebroeck" in het sashuis in Willebroek Nu.

Bron: GEM-PUB

 

 

 

juli 2001

Advertentie voor de tentoonstelling "Zo was Cleyn-Willebroeck" in het sashuis in Willebroek Nu.

Bron: GEM-PUB

 

 

 

mei 2002

Advertentie voor de tentoonstelling "De brug van Willebroek... 50 jaar" in het sashuis in Willebroek Nu.

Bron: GEM-PUB

 

 

 

juli 2003

Advertentie voor de tentoonstelling "5 eeuwen schutten en keren" in het sashuis in Willebroek Nu.

Bron: GEM-PUB

 

 

 

De brug aan de sluis in de winter van 2004.

Bron: PI-TB

 

 

 

2004

Nationaal Schippersmonument (Gilbert De Nil) - standbeeld van het schippersgezin aan de oostelijke zijde van de sluis.

Het standbeeld werd op 9 september 1979 officieel ingehuldigd.

Bron: PI-TB, WIL-INFO, GEM-PUB

Het Schippersgezin: eerste opdracht voor beeldhouwer Gilbert De Nil.

In opdracht van de Culturele Vereniging maakte Gilbert De Nil dit beeld van het schippersgezin dat in 1979 ingewijd werd.

Een artikel in Het Volk (11-08-1977) kondigt reeds aan dat de in Blaasveld geboren maar in Willebroek wonende kunstnaar Gilbert De Nil aan "Het Schippersgezin" werkt. Hij studeerde eerst aan de SITO in Mechelen en vervolgens aan de Academie aldaar. Het binnenschippersmonument wordt de eerste officiële opdracht voor deze, op dat ogenblik 37-jarige beeldhouwer. Het beeld stelt een schipper voor die een stuurwiel vasthoudt met naast hem zijn echtgenote. (archief Yvan Verbraeck)

Bron: Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck, uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005

 

 

 

zomer 2005

Een schip vaart de sluis van Klein Willebroek uit, onder de geopende brug door.

Links en rechts in het sas liggen nog twee plezierboten.

Bron: PI-TB

 

 

 

 

zomer 2006

Op de bovenste foto de brug en de sluis van Klein Willebroek.

Op de onderste foto, een zicht van op de sluisdeuren aan de Rupel met op de achtergrond de jachthaven van Klein Willebroek, de Victor Dumonbrug, de Vredesbrug en verderdoor de brug van de Koning Boudewijnlaan en de brug in Tisselt.

Bron: PI-TB

 

 

 

november 2009

De gebouwen van de vroegere kapel aan het sashuis - de afscheidingsmuur was intussen afgebroken.

Bron: ?

 

 

 

januari 2009

Standbeeld van het Schippersgezin in de winter (Nationaal Schippersmonument - Gilbert De Nil).

Bron: PI-TB

 

 

 

2010

Het Schippersmonument, gemaakt door Gilbert De Nil in kunststof in 1979.

Gilbert De Nil werd geboren in Willebroek in 1940.

Bron: PI-TB, Willebroekse Kronieken ("Beelden in Willebroek", Werkgroep Heemkunde-Geschiedenis-Leefmilieu, 1991, nr. 1, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens)

 

 

 

Najaar 2011:

Zicht op de ingang van het sas aan de Rupel.

De toegang tot de sluis is niet altijd voor schepen beschikbaar geweest.

Vraag: heeft iemand de data wanneer het sas van Klein Willebroek werd gesloten voor binnenschepen / heropend voor pleziervaart?

Bron: PI-TB

 

Opmerking:

Informatie (zoals afmetingen, diepgang, breedte, doorvaarhoogte,...) over de bruggen en sluizen op het kanaal en de jachthaven van Klein Willebroek vind je op

 

website van Visuris (De Vlaamse Waterweg)

 

 

 

11 juli 2013

Het sas van Klein Willebroek werd opnieuw in gebruik genomen voor de pleziervaart, en geeft op die manier toegang tot de jachthaven.

De heropening van de sluis is in 2004.

Bron: PI-TB, GEM-PUB

 

 

 

voorjaar 2014:

Zicht op "het bruggeske" van Klein Willebroek met daarachter de sluis.

Bron: PI-TB

 

 

 

 

 

2017

Een aantal foto's van Koen De Langhe gemaakt in Klein Willebroek.

Meer foto's vind je op de website Fotogeniek België van Koen De Langhe

Bron: foto's Koen De Langhe

 

 

 

2018

Het sashuis en de kapel

Bron: PI-TB

 

 

 

11 november 2020

Het sashuis 's avonds

Bron: ? 

 

 

 

 

februari 2021

De sluis, het sashuis en de brug van Klein Willebroek

Bron: PI-TB

 

 

 

Laatste wijziging 15-09-2023 - Toevoegen bijkomende informatie
16-08-2023 - Toevoegen 3 speelkaarten VVV-kaartspel 1975
05-07-2023 - Toevoegen foto 1900 (AWM-Albert Mees)
09-12-2022 - Toevoegen persartikels en advertenties uit Willebroek Nu (1994 - 2003)
13-11-2022 - Toevoegen 7 persartikels over tentoonstellingen in het sashuis in 1993
28-04-2022 - Toevoegen informatie over het Tol- en Sashuis anno 1608 - Standbeeld het Schippersgezin (Gilbert De Nil) - Standbeeld "De Boottrekker" (Rik Honsia) - Persartikels (1988-1995)
27-04-2022 - Toevoegen nieuwe informatie
07-04-2022 - Toevoegen foto 1898 van het sas (Andy Hy) - Informatie allerlei toevoegen (Willebroekse Kronieken)
12-03-2022 - Toevoegen bijkomende info (TS)VRTL)
24-01-2022 - Toevoegen informatie over standbeeld Het Schippersgezin - Toevoegen nieuwe foto's en bijhorende informatie
18-01-2022 - Toevoegen informatie over de brug aan het sas
30-08-2021 - Toevoegen bijkomende informatie
19-08-2021 - Toevoegen nieuwe foto en bijhorende informatie
09-08-2021 - Aanvulling met geciteerde teksten uit"Beelden van toen", Staf Willems
01-08-2021 - Extra info bij foto uit 1905 (KDD)
30-07-2021 - Toelichting bij foto uit 1900, bij foto uit 1920 (KDD
23-07-2021 - Toevoegen foto's, infokader foto's en bijhorende informatie
21-05-2021 - Toevoegen afbeeldingen / artikel Ons Land 1935
05-05-2021 - Toevoegen nieuwe foto
30-03-2021 - Toevoegen van foto's en extra informatie
27-03-2021 - Toevoegen van foto's en extra informatie
26-03-2021 - Creatie nieuwe pagina