Floridastraat

WILFLORI_042_1

15 mei 1887

Krantenartikel uit de Gazet van Willebroek om een "Schieting op de Wip" aan te kondigen.

Bron: Gazet van Willebroek (15-05-1887), Andy Hy

Op deze foto zijn er bekende Willebroekenaren terug te vinden - we beginnen van links naar rechts

• achterste rij
  Jean Sprimont, Fons Willems, Edmond De Jonghe, Fons Roelants, Constant De Roeck, Torre Delplanque, Staf Hens
• middenrij
  Staf de Goeyse, Telemaque Fromont, Cesar Sprimont, Alfons Amelinckx, Rikus De Heel, Maurice Van Hoet, Mon Lettani, Charel Verdickt, Robert Peeters, Maurice Coussement, Jules Vermeersch, Charel Janssens, Armand De Heel, Gust Mertens, René Amelinckx, Albert Van Roy, Adolf De Braekeleer, Emiel Hens, Arthur Peeters, Jozef Minazio
• voorste rij
  Georges Van Dijck, Torre Lettani, Mond Vertongen, Désiré Mintiens, Jean Van Assche, ? (pijlenraper), Cesar Peeters, ? (onbekende pijlenraper)

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2013 - nr. 1, "Uit onze schuif vol herinneringen... de Sint Niklaasgilde anno 1923", Eric Van Winghe)

2008

Detail uit het sierlijke vaandel van de Sint Niklaasgilde van Willebroek.

Bron: TS-VRTL (2008 - extra nummer "De Gilde Viert", bewerking Gust Van Auwenis)

1933

Op de bovenste foto zien wij de wachtende schutters ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van "Het Broederschap oft Gilde van den Edelen Handtbnoghe onder den tytel van de Heylichen Nicolaus binnen de prochie van Willebroeck", dat in 1933 zeer feestelijk werd gevierd.

En dat blijkt uit de foto eronder, waarop wij onder anderen Mon De Jonghe, Theodoor Lettani, Miel Lettani, den Brikke (met harmonika), Charel Janssens, Mon Lettani, François Van Reck en François Janssens aantreffen.

De historie van die gilden is een gulden geheel, met namen en nog eens namen. Wij vernemen dat Peter Van Hanswijck - meier van Willebroek - in 1656 koning was en dat Jacques Van Lint in 1685 en Jacques Vloebergh in 1686 als deken op het schavotje mochten. Een inderdaad erg interessante reeks. Met glorie en roem, met fuiven en feesten en af en toe een uitschieter op de agenda.

Op 6 oktober 1812 werd J. Pintens opperdeken. Hij luidde meteen de vernieuwing in, toen bleek dat de gilde 6 jaar lang niets had gedaan.

In 1827 waren er moeilijkheden met de terreinen, maar alweer kwam op 18 augustus 1851 de algemene herinrichting, dit keer met L.J. Van den Bossche als opperhoofdman, Em. De Coninck als deken en Petrus Raes als tweede deken.

De Edele Heer Roger Helman - burggraaf van Grimbergen - werd op 30 juni 1877 als opperhoofdman aangesteld. Onder zijn leiding trok de gilde in 1880 naar Brussel om er het vaderlands feest bij te wonen.

Op 8 oktober 1893 werd de ijzeren wip ingehuldigd.

In 1906 werd graaf Edmond Helman de Grimbergen - die erevoorzitter van de gilde was - tot ridder van het Erelegioen van Frankrijk geslagen, als dank voor de talentrijke bijdragen die hij als kunstschilder in de Franse afdeling van de Wereldtentoonstelling van Saint Louis in de Verenigde Staten had geleverd. Hieruit blijkt zeer duidelijk, dat de "Gilde van Sint Nicolaus te Willebroeck" sedert haar stichting in 1533 door "den seer edelen Heere Joan Helman, baron van Willroeck Ruisbroeck", altijd intens verbonden is geweest met de aloude Helman-geslacht.

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

Schuttersgilden zijn vermoedelijk de oudste verenigingen in ons land, die destijds niet door edelen werden opgericht. Niemand kan met zekerheid zeggen wanneer ze ontstonden, maar dat zij in de middeleeuwse gemeente hun oorsprong vinden kunnen we wel met zekerheid stellen.

In onze directe omgeving van het Vaartland weten we dat Blaasveld, Heindonk en Tisselt ooit een gilde hadden. In Willebroek waren er zelfs ooit 3 gilden, nl. de Sint Niklaasgilde, de Jonge Handboog en de Sint Sebastiaansgilde.

Nu kennen we nog de aloude Willebroekse Sint Niklaasgilde van "den Edelen Hndboghe", en die heeft uiteraard een lange traditie van feesten en vieringen.

Toen de gilde in 1933 haar 400-jarig bestaan vierde, was het uiteraard een aanleiding om de wipschietingen een bijzonder tintje te geven. Aan u leze om een beetje de sfeer uit "den tijd van toen" mee op te snuiven.

...

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie bronvermelding hieronder).

In het artikel ook een bijdrage over de 400-jarige gilde van Willebroek, verschenen in september 1933 in het weekblad "Ons Land".

...

Schier iedere gemeente, vooral in het Vlaamse gedeelte van België, heeft eene of meer oude gilden hand- of kruisboog.

De inrichting dezer vereenigingen is meestal nagenoeg op denzelfden leest geschoeid en het kort verhaal der geschiedenis van de Sint Niklaasgilde van Willebroek - die hier volgt - zal dan ook geen buitengewone feiten vermelden. Alleen zal het steunen op de echt bron: het Gulden Boek der Maatschappij, wier aanteekeningen opklimmen tot in de 16de eeuw.

Volgens de voorreden van voornoemd register, werd de Sint Niklaasgilde gesticht onder Jn I, hertog van Brabant in de 13de eeuw, maar 2 eeuwen nadien waren "de statuten en ordonnantiën slecht onderhouden, ter oorzake der groote veranderingen in de levenswijze onzer vaderen, en waren de pensen en amenden ten laste van de contraveneurs gestatueerd van zoo klein aanzien, dat zij d'executie niet waardig waren, zoodat de voorschreven gilde in haar oude en loffelijke regeering zeer gekrenkt en verminderd was, tot groot verdriet en misnoegen des volks".

...

In 1531 wenden eenige ingezetenen der heerlijkheid van Willebroek zich tot het bestuur der gilden van Sint Sebastiaan en Sint Antonius der stad Brussel om deze hulp in te roepen, tot het herinrichten der gilde van den edelen handboog van Willebroeck.

De nieuwe statuten van 1533 - in het gulden boek opgeteekend en met talrijke lieve penteekening versierd door den toenmaligen Franschen schoolmeester Lacourt, mogen aanzien worden als de min of meer gewijzigde kopij van het reglement der voornoemde Brusselse gilden.

...

Uit het gulden boek blijkt dat de eerste wip - eigendom der gilde - heeft gestaan in de weide met notelaren beplant, achter de nu verdwenen herberg "Het Gulden Hoofd", dus op den hoek der Dorp- en Nokkestraat.

Tengevolge van oneenigheid met den eigenaa dier weide, werd de wip in 1827 verplaatst naar "de uiterste palen" van het toenmalige Willebroeck, achter de herberg "Vier Armen" waar nu de feestzaal "Odeon" zich bevindt.

50 jaren nadien werd deze plaats ingenomen door de gemeentejongensschool, en werd de wip opgericht tegenover voornoemd terrein, waar zij bleef tot na den wereldoorlog.

Thans beschikt de gilde over een prachtig terrein, waar vroeger het kasteel met park "Het Vijverhof" oprezen, en dat haar welwillende werd afgestaan door den heer notaris Robert Peeters, voorzitter der Gilde, die eveneens de schenker is van het onderhavig nieuw Gulden Boek.

...

Bron: TS-VRTL (2007 - nr. 2, "De Gilde viert", Henri de l'Arbalétrier), weekblad "Ons Land" van september 1933

In 2007 wordt een extra editie van het tijdschrift Vaertlinck gepubliceerd, naar aanleiding van de 475ste verjaardag van de "Koninklijke Sint Niklaasgilde der Handboogschutters van Willebroek".

Hieronder een aantal uittreksels uit het nummer.

Fragment uit de brief van burgemeester Marc De Laet, ter gelegenheid van het475-jarig bestaan:

In 1533 werd Anna Boleyn koningin van Engeland, als tweede vrouw van Hendrik VIII. Dat leidde een jaar later tot de afscheiding van de Kerk van Engeland van de Kerk van Rome.

In datzelfde jaar - 1533 - werd in het vaartland de "Brederschap oft Gilde van den Edelen Handtboghe onder den tytel van den Heylighen Nicolaes binnen de parochie van Willebroeck", zoals de titelpagina van hun Gulden Boek vermeldt, opgericht.

De Willebroekse Sint Niklaasgilde zag het levenslicht.

...

Willebroek had op een bepaald moment zelfs 3 gilden: naast de Sint Niklaasgilde zagen ook de Jonge Handbooggilde (1536) en de Sint Sebastiaensgilde (1599) het levenslicht.

Het volledige nummer vind je in de uitgaven van het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder).

Bron: TS-VRTL (2007 - extra nummer, "De Gilde Viert", Gust Van Auwenis - François De Borger)

Op het einde van de 15de eeuw verloren de schuttersgilden stilaan hun krijgskundig doel en hun reden van bestaan. Doch de gilden vehielden hun verworven voorrechten, alhoewel wip- en doelschieten louter tijdverdrijf waren geworden.

Ht was aan de gilden verboden "echte" vogels af te schieten, maar het was hen wel toegelaten de "echte" vogels te vervangen door nagemaakte pluimdieren.

De gilden hadden hun eigen vaandel, eigen kernspreuk, eigen bestuur, eigen reglementen en eigen bezittingen. Met de uitgelegde gelden werden feesten en vieringen bekostigd.

...

Op een bepaald ogenblik smolten de 3 schuttersgilden (de Sint Sebastiaansgilde, de Jonge Handboog of Jonge Sebastiaenen, de Sint Niklaasgilde) samen tot één gilde met als hoofdman de baron van Willebroek.

De geest van de aldus gevormde nieuwe gild van Sint Niklaas, die op een roemrijk verleden mag bogen, leeft nog voort in de huidige wipmaatschappij: de Koninklijke Sint Niklaasgilde.

...

De wip stond m het Schuttershof, waarvoor de gilde cijns betaalde.

Dit Schuttershof zal wel een groot plein geweest zijn, vermits er in 1719 een aanplanting gebeurde van 80 eiken, 8 notelaars en 36 beuken.

...

In 1827 waren er moeilijkheden over het gebruik van de terreinen en werden de wippen overgebracht naar de herberg "de Vier Armen".

...

Na de eerste wereldoorlog verhuisden de wippen naar het Vijverhof (Overwinningsstraat), het vroegere speelplein. Later verhuisde het lokaal van de Sint Niklaasgilde naar "de Wip" in de Nieuwstraat.

...

Op 6 augustus 1972 werd het nieuwe wipplein ingehuldigd. Het plein is voorzien van 3 wippen en een wiplokaal met plaats voor 100 schutters. Het is gelegen aan de Ringlaan in het zuiden van de gemeente.

Het volledige artikel vind je in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder).

Bron: TS-VRTL (2007 - extra nummer "De Gilde Viert", "De Willebroekse Sint Niklaasgilde door de eeuwen heen", Eric Van Winghe)

In het land van de baronnen Helman waren de Willebroekse Broeders van den Edelen Hantboghe en Koning en Keizer.

Zoals elke open en eerbare vereniging "zonder winstgevend doel" had ook de deken van de Willebroekse Sint Nicolaesgilde zijn jaarlijkse boekhouding aan de gildeleden voor te leggen. De schrijver van dienst notuleerde de stukken van Willebroek-kermis (augustus) tot Ruisbroek-kermis (september).

Hier volgen in kleur en met een lichte biergeur de kasverslagen voor de jaren 1664-1665 en 1685-1686.

...

Het volledige artikel vind je in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder).

Bron: TS-VRTL (2007 - extra nummer "De Gilde Viert", "Rekeningen van de gilde", Flor Cools)

Guldenboeken en heroprichtingen

Het volledige artikel vind je in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder).

Bron: TS-VRTL (2007 - extra nummer, "Guldenboeken en heroprichtingen", Gust Van Auwenis, Flor Cools, e.a.)

Introductie (red. Vaertlinck)

Eén van onze lezers en een fervente genealoog, dhr. Etienne Huyghe, afkomstig uit Blaasveld vroeg enige tijd geleden ons advies over een akte d.d. 1773 waarin één van zijn voorouders voorkwam. Bleek nu dat bewuste akte aansloot op een akte van 1774 (eveneens) in ons bezit.

Beide akten gingen over "ne fermen ambras" tussen de gilden der handboogschutters van de Sint Niklaasgilde en die van de Jonge Sint Bastiaenen uit Willebroek.

U vindt hieronder (in het artikel) een grondige analyse van beide akten, een prachtige zedenschets uit het einde van de 18de eeuw.

Kort samengevat ging het erom wie aanspraak kon maken op een aantal eerbewijzen ofte "honorifique gerechtigheden" binnen de Baronnie van Willebroek.

Lees het volledige artikel in tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2008 - nr. 2, "De Broedertwist der Willebroekse Schuttersgilden", Etienne Huyghe)

1933

Gilde van Sint Nikolaas.

Het is een oud gebruik in onze Nederlanden,

van keyzers rijk begaaft, geëert door hooghe handen.

Begunstigt en gevolgt door menigh kloeken held.

Waardoor de schutterij met liefd' is ingestelt!

't Was Hertog Jan den Eerste, die den weg heeft willen banen.

Zeer keurigh gevolght door die van hem voortkwamen.

Hij heeft dan ingesteld door een voorziende oog.

Het edel broederschap van bus, van zweert en boogh.

Deze ode aan "den edelen handboogh" werd in 1655 door Peter Lacourt in het Guldenboek van de Sint Niklaasgilde geschreven. Men beleefde, zoals hierboven vermeld, fantastische geesten naast niet te begrijpen dieptepunten.

In 1933, toen men met z'n allen het 400-jarig bestaan van de gilde vierde, is het een knaljaar geweest.

Op deze foto - die in de Floridastrat op het aldaar gelegen wipplein werd genomen - zien wij bovenaan: Theodoor Lettani als tweede van links, Charel Janssens als derde van links en Louis Roelants die zesde staat.

In het midden staan van links naar rechts: Ture Peeters, Fons Roelants, Flor Cannaerts, Jan Tersago, een onbekende, Jean Maes, ... Pepermans, Jos Lahaye, Gustaaf Voete, terug een onbekende, So De Heel, Jos Verbruggen en Jules Vermeersch (oftewel Jules Limonade).

Vooran zitten: Edmond Lettani, Jean Van Assche, Maurice Van Hout, ... Forceville, Robert Peeters, Rikus De Heel, Fons Willems, Gust Mertens en Mon De Jonghe.

Een glorieuze groep van drieëndertig feestvierende mannen, in dat even zo glorieuze jaar.

Met 33 in '33!

Maar misschien was dat ... lukraak toevallig! En roos!

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

27 juni 1933

Krantenartikel in de Gazet van Antwerpen naar aanleiding van het 400-jarig bestaan van de schuttersgilde.

Bron: Gazet van Antwerpen (27-06-1933, pg. 5)

±1950

Het "spel van den edelen handboog" wordt sedert 1533 ter plaatse beoefend. Dat blijkt uit het "gulden boek", dat ons heeft toegelaten de geschiedenis van de "Gilde van St. Nicolaus te Willebroeck" haast stapwaarts te volgen.

Op 2 mei 1655 werd in dit boek door de te Willebroek wonende "Franschen schoolmeester" Peter Lacourt het titelblad geschreven en van pentekeningen voorzien. De aanhef leert ons, dat er voldoende redenen voorhanden waren om tot de herstichting van de in verval vertoevende gilde over te gaan, temeer daaar dit verval hoofdzakelijk was toe te schrijven aan een overduidelijk gebrek aan degelijke statuten. Die werden later - door toedoen van baron Helman - ondersteboven gehaald en herschreven.

De hernieuwde gilde nam van dan af haar taak ernstig op, want zowel het "spel van den edelen handboog" als de beschavende invloed die van de gilde en van de leden van die gilde moest uitgaan, werden in deze statuten vastgelegd.De bijdrage kwam neer op 10 stuivers.

De koningschieting had plaats op 9 mei. De koning werd later met de breuk om de hals, in aanwezigheid van al de schutters met gespannen boog, zeer feestelijk ter kerke geleid. Die breuk zien we op de foto links boven. De pastoor wachtte hen op, wenste de nieuwe koning geluk en leidde hem triomfantelijk de Sint-Niklaaskerk binnen.

In alle processies en op alle feesten mocht de koning de eretekens van de gilde dragen, al diende hij dan telkens vergezeld te zijn van de schutters met gespannen boog. Het was verder verboden te vloeken, onbetamelijke woorden te spreken of onbeleerd te zijn tegenover de "confreers". Liegen en tegenliegen werd met een boete bestraft. Wie het waagde zijn mes te trekken, werd ter correctie geroepen. Op de dag van Sint Niklaas, in de processie en op de andere feesten was de aanwezigheid van de gilde verplicht.

De barons van Willebroek, die van ambtswege hoofdman waren, namen hun taak zeer ter harte. Zo was er bijvoorbeeld een decreet van J.B. Lud. Bonaventura, Joseph Helman (baron van Willebroek) waarin de leden werden aangemaand hun plicht tegenover de koning te doen en hem op de feestdagen bij hem thuis af te halen en hem naar de kerk te brengen. Hij drukte de drossaart dr. Dockers op het hart over de vrolijkheid en de goede verstandhouding te waken, al is die er altijd geweest! Zelfs toen de gilde nog druk doende was en nog krachtig de pijl en boog hanteerde op het in de Floridastraat gelegen wipplein, dat wij op de foto hierboven rechts terugzien, was die eenheid veel meer dan een woord...

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

Op de foto zien we Maurice Van Hout, als voorzitter de draaischijf van de Sint Niklaasgilde van Willebroek geweest.

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

Kader met een aantal foto’s van "koningen" die ooit de hoofdvogel afschoten.

Vraag: kent iemand de personen die in deze kader voorkomen?

Bron: TS-VRTL (Eric Van Winghe), Dirk Vertommen

1983

Borden ter gedachtenis van het 450-jarig bestaan van de broederschap.

Bron: PI-TB

augustus 2002

Glas uitgegeven ter gelegenheid van het feest van de traditionele handboog.

Bron: PI-TB