België - Van Lerberghe - Horta

Charles Van Lerberghe (°Gent 1861 +Brussel 1907), Vlaams schrijver en dichter ("La Chanson d'Eve").

Victor Horta (°Gent 6 jan 1861 +Brussel 8 sep 1947), Belgisch bouwmeester en architect. Hij is een pionier van de moderne bouwkunst, en toont duidelijk de invloed van de "Jugendstil" in zijn werken. Hij is o.a. de bouwmeester van het "Hotel Solvay" en het "Paleis voor Schone Kunsten", beide in Brussel.

België - Antwerpen

In Antwerpen ontstaat onenigheid over de bouw van een vestinggordel rond de stad. Om één en ander uit te praten, worden tal van meetings georganiseerd.

Oprichting van de "Meetingpartij", in Antwerpen. De partij bestaat uit radicale liberalen, katholieken en flaminganten (o.a. Jan Van Rijswijck, J. De Laet en E. Coremans). Deze partij is de eerste die uiting geeft aan de Vlaamse Beweging. De partij bestaat tot in 1914.

België - Frankrijk

België tekent een vrijhandelsverdrag met Frankrijk.

België - Nederland

België koopt van de Nederlands het tolrecht op de beneden-Schelde af, waardoor een vrije doorgang naar de zee wordt verzekerd.

Nederland - Heimans - Kraus

Eduard Heimans (°28 feb 1861 Zwolle +22 jul 1914 Gerolstein DE), Nederlands natuurkenner. Hij sticht het tijdschrift "de Levende Natuur", waarin populaire artikels over de natuur.

Jakob Kraus (°1861 +1951), Nederlands ingenieur die zich vooral bezighoudt met de aanleg van havens in Nederlands Indië.

Duitsland - Willem I - Reis

Willem I Friedrich Ludwig (°Berlijn 22 maart 1797 +Berlijn 9 maart 1888).

Philipp Reis (°1834 +1874), Duits natuurkundeleraar, maakt de eerste telefoonverbinding.

Frankrijk - Maillol

Aristide Maillol (°1861 +1944), Frans beeldhouwer. Hij creëert expressionistische werken, waaronder krachtige en beweeglijke naaktfiguren.

Groot Brittannië - Hopkins

Frederick Hopkins (°1861 +1947), Engels biochemicus die de vitaminen als studie neemt.

Wales - Eistedfodd

De eerste nationale "eistedfodd" wordt gehouden in Aberdare.

Italië - Victor Emanuel II

Italië wordt een koninkrijk onder koning Victor Emanuel II van Sardinië (°Turijn 14 maart 1820 +Rome 9 januari 1878). De hoofdstad van Italië is dan Turijn (tot 1865).

Rusland

Tsaar Alexander II van Rusland heft het lijfeigenschap van de landbouwers op.

USA - President Lincoln - Crookes

Abraham Lincoln (°12 feb 1809 Hodgenville KY +15 apr 1865 Washington DC), wordt president van de Verenigde Staten (tot 1865). Hij is een tegenstander van de slavenhandel. N.a.v. zijn verkiezing tot president, scheiden de zuidelijke staten zich af, tot de hervereniging na de Amerikaanse Burgeroorlog.

William Crookes (°1832 +1919) ontdekt de kathodestralen en het thallium.

USA - Amerikaanse Burgeroorlog

mar: (tot 1865) tussen de Geconfedereerde zuidelijke staten (Secessionisten) die de slavernij willen behouden, en de noordelijke staten (Unionisten) die de slavernij willen afschaffen. De eigenlijke Burgeroorlog begint met de beschieting van Fort Sumter in de haven van Charleston SC, door de geconfedereerde zuidelijke legers. De laatsten winnen uiteindelijk.

België - Vrijhandelsverdrag

België tekent een vrijhandelsverdrag met Engeland.

België - Antwerpen

28 nov: in Antwerpen wordt een Meetingpartij opgericht. De partij is Vlaamsgezind en slaagt erin om meerdere volksvertegenwoordigers in het parlement te laten verkiezen. In de Kamer sluiten de vertegenwoordigers zich aan bij de katholieke afgevaardigden. Dit is de aanzet tot de Vlaamse Beweging.

België - De Laet - Denijn - Van Langendonck - Maeterlinck - Lagae

Jan Jacob De Laet (°1815 +1891 Antwerpen), letterkundige schrijver, en geneesheer, wordt volksvertegenwoordiger (tot 1891).

Jef Denijn (°19 mar 1862 +2 okt 1941), musicus en Mechels stadsbeiaardier.

Hubert Krains (1862 +1934), Begisch schrijver van realistische romans (o.a. "Le pain noir").

Prosper Van Langendonck (°15 mar 1862 Werchter +7 nov 1920 Brussel), Vlaams dichter en medestichter van "Van nu en straks". Hij schrijft zwaarmoedige verzen.

Maurice Maeterlinck (°1862 Gent +1949 Nice FR), Belgisch letterkundige. Zijn oeuvre neigt naar het symbolisme. Schrijver van dramatisch werk ("Pelléas et Mélisande") en wijsgerige essays ("Le Trésor des Humbles").

Julius Lagae (°1862 Roeselare +1931 Brugge), Vlaams beeldhouwer. Hij maakt o.a. beelden van "Gezelle", "Rodenbach" en ook het bekende "Vierspan" dat op de triomfboog van het Jubelpark in Brussel staat.

Nederland - Vrijhandelstarief

Een verdere verlaging van in- en uitvoerrechten leiden tot een algemeen vrijhandelstarief.

Duitsland  Bismarck - Meinecke - Hilbert - Lenard

Vorst Otto von Bismarck-Schönhausen (°1 apr 1815 Schönhausen +30 jul 1898 Friedrichsruh) wordt eerste minister van Pruisen benoemd door Willem I van Pruisen.

Friedrich Meinecke (°1862 +1954), Duits geschiedkundige die "Die Deutsche Katastrophe" schrijft.

David Hilbert (°23 jan 1862 Koningsbergen +14 feb 1943 Göttingen), Duits wiskundige. Zijn studie van de wiskunde levert tal van nieuwe ideeën op.

Philipp Lenard (°7 jun 1862 Pressburg +20 mei 1947 Messelshausen, Baden), Duits natuurkundige die zijn onderzoek richt op kathodestralen.

Frankrijk - Debussy

Claude Achille Debussy (°22 aug 1862 St.-Germain-en-Laye +25 mar 1918 Parijs), musicus, impressionist.

Groot Brittannië - Grey

Sir Edward Grey (°1862 +1933), Engels staatsman. Hij zorgt voor de entente met de Fransen en de Russen, en doet in 1914 pogingen om de vrede te bewaren en WO I te vermijden.

President Jefferson-Davis

‘President’ Jefferson Davis van de uit de Confederatie van Amerika uitgetreden staten (tot 1865).

België - Scheldetol

12 mei: België koopt de Scheldetol af van Nederland. Hierdoor is de laatste belemmering uit de weg geruimd om Antwerpen tot wereldhaven om te vormen en te laten bloeien.

België - Antwerpen - Mechelen - de Lambermont

12 mei: Antwerpen haalt voordeel door bevrijd te zijn van het Nederlandse tolrechtop schepen die de Schelde opvaren.

18 aug: in Mechelen wordt het eerste katholieke congres gehouden. Toch is er nog voldoende katholicisme aanwezig in het unionistische beleid, en wordt er geen echte partij gesticht. Wel komt er een federatie van kiesverenigingen.

Auguste de Lambermont (°1819 +1905), Belgisch staatsman, zorgt ervoor dat de tolheffing door de Nederlanders op de Schelde wordt afgeschaft.

België - Zollverein

België tekent een vrijhandelsverdrag met de Duitse Zollverein.

Nederland - Thorbecke - Couperus - Mendes da Costa

Invoering van de wet Thorbecke voor het Middelbaar Onderwijs.

Het Kreekrak, een watergeul tussen Zuid Beveland en Noord Brabant, wordt afgesloten.

Louis Couperus (°10 jun 1864 ‘s Gravenhage +16 jul 1923 Rheden), romanschrijver, over situaties in de betere kringen.

Jozef Mendes da Costa (°1863 +1939), Nederlands beeldhouwer. Zijn werk is gestileerd expressionistisch, en het gaat hem vaak over kleine figuren zoals "Spinoza" en "Jan Steen".

Denemarken - Christiaan IX

Koning Christiaan IX van Denemarken (tot 1906).

Frankrijk - Manet

Edouard Manet (°23 jan 1832 Parijs +30 apr 1883 Parijs), Frans schilder, toont zijn werk "Dejeuner sur l'herbe". Op de tentoonstelling in Parijs veroorzaakt dit werk een schandaal.

Griekenland - George I

Koning George I van Griekenland (tot 1913). Hij is een zoon van Christiaan IX van Denemarken.
Hij wordt later vermoord.

Groot Brittannië - Metro - Cram

In Londen wordt de Metropolitan Railway geopend - kortweg: metro genoemd.

Ralph Adams Cram (°1863 +1942), Brits architect. Hij is bekend voor talrijke gebouwen in "Amerikaanse gotiek", zoals de kathedraal van St. John-the-Divine in New York (1911).

Italië - Mascagni

Pietro Mascagni (°1863 +1945), Italiaans operacomponist van o.a. "Cavalleria rusticana".

Mexico

Napoleon III van Frankrijk zet aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk op de keizerstroon van Mexico (op dat moment in Frans bezit).

Oostenrijk - Frans Ferdinand

Aartshertog Frans Ferdinand (°1863 +1914). Hij is een neef en de troonopvolger van Frans Josef van Oostenrijk.

Suriname - Nederlandse Antillen

In heel West Indië wordt de slavernij afgeschaft.

Tot 1873 wordt door de staat toezicht gehouden op de vrijgelaten slaven in Suriname. Ze mogen vrijwillig op de plantages blijven werken, maar de meeste slaven trekken naar de steden.

Gevolg is dat een aantal plantages sluit.

USA - Ford

Henry Ford (°1863 +1947), Amerikaans industrieel, die in Detroit grote autofabrieken opricht.

België - Laermans

Eugeen Laermans (°1864 St Jans Molenbeek +1940 Brussel), Vlaams etser en schilder. Hij maakt sociaal geëngageerde werken over boeren en arbeiders.

België - Antwerpen

In Antwerpen wordt het Houtdok gegraven.

Nederland - Gorter - Heijermans

Door de pauselijke encycliek "Quanta Cura" van paus Pius IX en de toevoeging "Syllabus Errorum" wordt de politieke samenwerking tussen katholieken en liberalen stroever.

Herman Gorter (°26 nov 1864 Wormerveer +15 sep 1927 Brussel), Nederlands schrijver en dichter. Hij brengt lyrische verzen uit, maar ook Marxistische poëzie ("Klein Heldendicht", "Pan").

Herman Heijermans (°3 dec 1864 Rotterdam +22 nov 1924 Zandvoort), Nederlands letterkundige. Hij schrijft o.a. het drama "Op hoop van zegen" en de roman "Droomkoninkje".

Indische Compatibiliteitswet

Minister Isaac Dignus Fransen van de Putte (°Goes 22 maart 1822 +Den Haag 3 maart 1902) krijgt de Indische Compatibiliteitswet goedgekeurd, waardoor de jaarlijkse Indische begroting wordt vastgesteld. Door invoering van de wet wordt het mogelijk om meerdere keren een parlementair debat te houden over de koloniale aangelegenheden.

Denemarken - Duitsland

Christiaan van Denemarken verliest door de 2de Duits-Deense oorlog Schleswig-Holstein. De hertogdommen worden bezet door de Pruisen en de Oostenrijkers.

Duitsland - Ludwig II

Koning Ludwig II van Beieren regeert (tot 1886).

Oostenrijk

Aartshertog Ferdinand van Oostenrijk (°1832) laat zich door Napoleon III verleiden om keizer Maximiliaan van Mexico te worden (tot 1867).

Rusland - Javlenski

Alexej Javlenski (°1864 +1941), Russisch expressionistisch schilder, medestichter van "der Blaue Reiter".

USA - Amerikaanse Burgeroorlog - Mensendieck

Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog slaagt de eerste aanval met een duikboot: het slagschip "Housatonic" wordt gekelderd, maar de duikboot zelf gaat ook verloren.

Bess Marguerite Mensendieck (°1864 +1957), Amerikaans heilgymnaste. Ze ontwerpt het "Mensendiecksysteem", een systeem van kamergymnastiekoefeningen, waarbij men zelf tracht het lichaam zo goed mogelijk waar te nemen, om op die manier op termijn een betere lichaamshouding aan te nemen.

Verdrag van Genève - Rode Kruis

22 aug: het Rode Kruis, opgericht door Henri Dunant (°8 mei 1828 Genève +3 okt 1910 Heiden Appenzell), krijgt algemene rechtsgeldigheid voor hulpverlening aan oorlogsgewonden.

Wereld - Eerste Internationale

Oprichting van de Eerste Internationale door Karl Marx, initiëel een socialistisch verbond van arbeiders.

Zweden - Karlfeldt

Erik Karlfeldt (°1864 +1931), Zweeds dichter. Hij schreef neoromantische poëzie, waarin de natuur of de volksgebruiken van zijn geboortestreek een grote rol spelen.

Zwitserland - Helman

25 feb: geboorte van Roger Armand Oscar Helman de Grimberghe (°25 feb 1864 Könitz - Bern +9 okt 1945 Parijs), natuurlijke zoon van Gerard Armand Roger Helman de Grimberghe (°28 feb 1830 Paris +27 nov 1879 Brussel) en dame Rose-Elise Kürz (+28 sep 1873 Bern). Per notariële akte erkend op 12 okt 1879.

België - Leopold II - ASLK

10 dec: koning Leopold I Joris Christiaan Frederik (°Coburg 16 december 1790 +Laken 10 december 1865) overlijdt.

17 dec: Leopold II (°Brussel 9 apr 1835 +Laken 17 dec 1909) wordt de 2de koning van België, en legt de eed af. Hij is een zoon van koning Leopold I x Louise Marie. Hij genoot een militarie opleiding. Hij was eerder hertog van Brabant.

Er wordt een Belgische afdeling opgericht van de Internationale van Marx. Dit is een voortzetting van de politieke vereniging "Le Peuple", waarin César De Paepe de leidinggevende figuur is.

Er wordt een algemeen vrijhandelstarief afgekondigd.

Walthère Frère-Orban (°1812 +1896) vormt de Algemene Lijfrentekas om tot Algemene Spaar- en Lijfrente Kas.

De zaak Coucke en Goethals: 2 Vlamingen die geen Frans spreken, moeten onschuldig voor moord terechtstaan. Ze worden ook effectief terechtgesteld, omdat ze zich niet terdege kunnen verdedigen, als gevolg van het feit dat ze geen Frans spreken.

Gilson - Meert

Paul Gilson (°Brussel 15 jun 1865 +Schaarbeek 3 apr 1942), Vlaams musicus. Hij schrijft composities voor koor, orkest en ook opera's.

Hippoliet Meert (°1 apr 1865 Aalst +20 nov 1924 Middelburg), Vlaams taalkundige. Hij speelt een belangrijke rol in de "Vlaamse Beweging". Van hem o.a. de werken "Distels" en "Onkruid onder de tarwe, proeve van taalzuivering".

Nederland - Van de Putte

4 dec: een nieuw Wetboek van Strafrecht voor Nederlands-Indië wordt door minister van Koloniën Isaäac van de Putte (°Goes 22 maart 1822 +Den Haag 3 maart 1902) aan koning Willem III voorgelegd om goed te keuren bij koninklijk besluit. Ondanks verzet van Thorbecke, steunt de ministerraad het voorstel. Thorbecke vraagt ontslag.

Nederland - Israëls

Isaäc Israëls (°1865 +1935), Nederlands schilder en tekenaar. Hij is bekend om een levendig en speels koloriet.

Frankrijk - Larousse

Pierre Larousse (°1817 +1875), Frans lexicograaf, begint met het uitgeven van de "Grand Dictionnaire universel du 19ème Siècle" (tot aan zijn dood in 1875).

Groot Brittannië - Dodgson - Leger des Heils - Kipling

Charles Lutwidge Dodgson (°Daresbury 27 jan 1832 +Guildford 14 jan 1898), Brits wiskundige, schrijver en fotograaf, geeft onder het pseudoniem Lewis Carroll "Alice's adventures in Wonderland" uit.

Stichting van het Leger des Heils in Londen, door W. Booth. Het is een internationale religieuze en caritatieve vereniging, met als doel sociaal hulpbetoon. De structuur is geënt op het leger: er zijn commandanten, officieren en soldaten.

Rudyard Kipling (°1865 +1936), Brits schrijver. Zijn bron voor verhalen is het Engelse imperialisme, en dat zowel in zijn verzen als in zijn verhalen over het leven in India. Hij is o.a. bekend van het "Jungleboek".

Oostenrijk - Mendel

Gregor Mendel (doopnaam: Johann) (°Heinzendorf 22 jul 1822 +Brünn / Brno 6 jan 1884), Oostenrijks bioloog, ontdekt dat waarneembare erfelijke eigenschappen bepaald worden door factoren die zonder verandering en op voorspelbare wijze worden overgedragen van de ene generatie op de andere.

Rusland - Glazoenov - Meresjkovski

Alexander Glazoenov (°1865 +1936), Russisch musicus die liederen, orkest- en kamermuziek schrijft.

Dmitri Meresjkovski (°1865 +1941), Russisch schrijver van historische romans.

Suriname - Curaçao

Er komen reglementen van de regereing, waardoor Suriname volksvertegenwoordigers krijgt: de Koloniale Staten. De vertegenwoordigers worden gekozen op basis van het censuskiesrecht. Curaçao krijgt slechts een benoemde Koloniale Raad.

USA - President Johnson - Slavernij afgeschaft - Ku-Klux-Klan

President Abraham Lincoln (°1809 +1865), wordt vermoord (door een toneelspeler).

Andrew Johnson (°29 dec 1808 Raleigh NC +31 jul 1875 Carter Station TN) wordt president van de Verenigde Staten (tot 1869).

Afschaffing van de slavernij (13de Amendement). Aanvaarding van dit amendement betekent tevens het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog.

In Amerika stichten de blanken van de zuidelijke staten de Ku-Klux-Klan, tegen de emancipatie van de negers, en tegen de macht van de overwinnaars in de noordelijke staten. De groep wordt in 1869 opgeheven.

USA - Cook - Noordpool

Frederick Cook (°1865 +1940), Amerikaans poolreiziger. Hij beweert in 1908 de Noordpool bereikt te hebben.

Zwitserland - Jacques-Dalcroze

Emile Jacques-Dalcroze (°1865 +1950), Zwitsers musicus. Hij is de grondlegger van de ritmische lichaamsoefeningen en schrijft liederen.

België - Hegenscheidt

7 jan: doordat het coalitieverbond wordt opgeheven, wordt de oprichting van vakverenigingen en de organisatie van stakingen mogelijk. De vereniging Le Peuple verbindt zich met het Eerste Internationale Werkliedenverbond (opgericht in Londen in 1864).

31 mei: het coalitieverbod wordt opgeheven - hierdoor is het verboden om vakverenigingen op te richten, en worden stakingen onmogelijk.

Alfred Hegenscheidt (°St Jans Molenbeek 6 apr 1866 +Menton FR 9 feb 1964), Vlaams letterkundige en hoogleraar in de aardrijkskunde in Brussel. Hij schrijft gedichten voor "Van Nu en Straks".

Luxemburg

Tijdens de Pruisisch-Oostenrijkse Bruderkrieg blijven Luxemburg en Limburg neutraal, ondanks het feit dat ze lid zijn van de Duitse Bond.

Nederland

17 sep: de minister van Koloniën Mijer treedt af, en wordt bijna onmiddellijk daarna benoemd tot gouverneur-generaal van Nederlands-Indië.

27 sep: de motie Levinus Keuchenius (°Batavia  21 oktober 1822 +'s-Gravenhage 17 december 1893) wordt aangenomen. In deze motie wordt de gang van zaken aangeklaagd, de manier waarop minister van Koloniën Pieter Mijer (°Batavia 3 juni 1812 +Scheveningen 6 februari 1881) zichzelf in een begeerde betrekking heeft laten benoemen.

De Kamer wordt ontbonden.

10 okt: koning Willem III verzoekt zijn burgers om een volksvertegenwoordiging te kiezen in overeenstemming met de regering.

31 okt: er worden nieuwe verkiezingen gehouden. In de nieuw verkozen Kamer keren een aantal liberalen niet meer terug.

Eerste minister Thorbecke heeft een conflict met de minister van Financiën van de Putte. De laatste wil het cultuurstelsel in Nederlands-Indië afschaffen als zijnde in strijd met de liberale beginselen. Thorbecke beweert echter de opbrengsten nog niet te kunnen missen i.v.m. afbetaling van de staatsschuld, alsook vanwege de kosten die de aanleg van het spoorwegnet met zich meebrengen. Hij treedt af.

Het minderheidsministerie Van Zuylen Van Nijevelt wordt ingezworen (tot 1868). Gedurende deze legislatuur zal worden beslist over de vraag of een minister zijn ambt mag blijven bekleden, als dat tegen de wensen van de meerderheid in de Kamer indruist.

Duitsland - Oostenrijk

Duits-Oostenrijkse Oorlog, waardoor de Duitse Statenbond wordt opgeheven. Frederik III van Pruisen onderscheidt zich als kroonprins.

Siemens legt het principe van de dynamo vast.

Frankrijk - Napoleon - Meillet

Napoleon vraagt aan Bismarck of hij België mag annexeren. In ruil daarvoor zal Napoleon zich neutraal houden in de Duits-Pruisische oorlog. Bismarck weigert echter.

Antoine Meillet (°1866 +1936), Frans taalkundige. Van hem is "Introduction à l'étude comparative des langues indo-européennes".

Groot Brittannië - Internationale

Karl Marx (°1818 +1883) sticht in Londen de "Internationale".

Italië

Met de hulp van de Pruisen, verovert Italië het gebied van Venetië op de Oostenrijkers.

Rusland - Dostojevski  - Kandinski

Fjodor Michailovitsj Dostojevski (°Moskou 30 okt 1821 +St. Petersburg 29 jan 1881), Russisch schrijver, geeft "Misdaad en Straf" of "Schuld en Boete" uit.

Vassili Kandinski (°1866 +1944), Russisch schilder, één der grondleggers van de abstracte kunst.

België - Luxemburg - Gille - Gilsoul

De Luxemburgse kwestie vormt voor België nog een grotere bedreiging dan voor Nederland.

Het faillissement van Langrand-Dumonceaux is voor de liberalen een reden om katholieke politici in een kwaad daglicht te stellen.

2 feb: de koolmijnen in het bekken van Charleroi liggen stil dank zij de stakende arbeiders. In Marchienne worden de graanmolens geplunderd door de woedende arbeiders.

Valère Gille (°1867 +1950), Belgisch dichter. Hij is redacteur van "La Jeune Belgique", schrijft lyrische werken en toneel.

Victor Gilsoul (°Brussel 9 okt 1867 +Brussel 5 dec 1939), Belgisch schilder. Hij maakt realistische landschappen, stillevens, zee- en stadsgezichten.

Nederland - Verdrag van Londen

Een poging van Willem III van Oranje om Luxemburg aan Napoleon III te verkopen wordt door Bismarck's ongenoegen gedwarsboomd. Het idee leidt tot een internationale crisis, en de kwestie zal worden geregeld in een conferentie in Londen.

11 mei - verdrag van Londen: Luxemburg en Limburg worden vrijgemaakt uit de Duitse Bond. De neutraliteit van Luxemburg wordt zowel door de grote mogendheden als door Nederland gewaarborgd.

26 nov: de 2de Kamer verwerpt de begroting van Buitenlandse Zaken, omdat ze ontnoegd is over de neutraliteit van Luxemburg. Als gevolg wordt de Kamer ontbonden, maar de koning weigert het ontslag van het Kabinet. Luxemburg wordt dus onafhankelijk van Nederland.

Canada - British Dominion

Canada wordt een Brits Dominion.

Duitsland - Fibiger - Kollwitz

Johannes Fibiger (°1867 +1928), Duits geneeskundige die baanbrekende werk verricht in het kankeronderzoek.

Käthe Kollwitz (°1867 +1945), Duits schilderes en beeldhouwster. Haar werken zijn sociaal geëngageerd.

Frankrijk - Interkeltisch Congres

In Saint Brieuc in Bretagne wordt het eerste Interkeltische Congres gehouden.

Groot Brittannië - Galsworthy

Voor de eerste keer wordt in Londen, in het paleis Lambeth van de aartsbisschop van Canterbury de Conferentie van de Anglicaanse bisschoppen gehouden. Vanaf nu zal dat om de 10 jaar plaats vinden.

John Galsworthy (°1867 +1933), Engels schrijver. Hij schrijft o.a. "The Forsythe Saga".

Mexico

Aartshertog Ferdinand van Oostenrijk (°1832) kan wegens tweedracht tussen de liberalen en de klerikalen in Mexico, de toestand niet meester worden. Hij wordt op verraderlijke manier gevangengenomen en op bevel van president Benito Juarez doodgeschoten.

Italië - Garibaldi

Giuseppe Garibaldi (°1807 +1882) wordt door de pauselijke zouaven en een Frans legerkorps bij Mentana ten noorden van Rome verslagen.

Japanse Keizerrijk - Moetsoehito

Keizer Moetsoehito aan de macht (tot 1901), nadat de laatste shogun is afgetreden.

Oostenrijk - Hongarije

Dubbelmonarchie van Oostenrijk en Hongarije (tot 1918). Het gaat hem over één staat met twee afzonderlijke regeringen. Keizer Frans Josef wordt koning van Hongarije. Hij moet heel wat moeilijkheden het hoofd bieden: nationaliteitentwisten, de dood van zijn broer Ferdinand in Mexico, de dood van zijn enige zoon Rudolf (in 1889).

Spanje - Granados

Enrique Granados y Campina (°1867 +1916), Spaans componist van dansen, opera's ("Goyescas"), orkestwerken en pianomuziek.

USA - Alaska

30 mar: de Verenigde Staten kopen Alaska van Rusland. De onderhandelingen gebeuren door Eduard De Stoeckel (voor Rusland) en William H. Seward (USA). De uiteindelijke prijs bedraagt 7,2 miljoen USD, of minder dan 5 dollarcent per hectare.

De Russen schenken 200.000 USD aan de Amerikaanse politici om de stemming in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden gunstig te beïnvloeden.

18 okt: in Sitka AK wordt de Russische vlag vervangen door de Amerikaanse.

Zweden - Nobel

Alfred Bernhard Nobel (°Stockholm 21 okt 1833 +San Remo 10 dec 1896), Zweeds industriëel, vindt het dynamiet uit.

België - Frère-Orban - De Coster - Franck - Gevaert

Frère Orban (°1812 +1896) wordt eerste minister (tot 1870).

22 okt: de "Fédération des Sociétés Ouvrières Catholiques Belges" wordt opgericht. De vereniging heeft als doel om de patroons en de arbeiders te laten overeenkomen. Ook wil ze liefdadigheid en onderlinge hulp organiseren.

Van Charles de Coster (°München 20 aug 1827 +Elsene 7 mei 1879), Belgisch franstalig schrijver, verschijnt 'La légende d'Ulenspiegel". Uilenspiegel is de vlaamse vrijheidsheld die in de 16de eeuw strijdt tegen de Spaanse bezetter.

Louis Franck (°Antwerpen 28 nov 1868 +Wijnegem 31 dec 1937), Vlaams staatsman. Hij is minister van Koloniën van 1918 tot 1924.

Lieven Gevaert (°Antwerpen 28 mei 1868 +'s Gravenhage 2 feb 1935), Vlaams industriëel. Hij is medestichter van het Vlaams Economisch Verbond, en richt in 1894 de Gevaert fabrieken op.

Nederland

23 jan: de nieuwe verkiezingen versterken de oppositie in de Kamer.

23 mar: de motie van Pieter Blussé van Oud-Alblas (°Dordrecht 11 maart 1812 +Den Haag 19 mei 1887) wordt aangenomen. Deze motie zegt dat geen enkel landsbelang heeft gevoerd tot de eerdere ontbinding van de Kamer.

28 apr: de begroting van Buitenlandse Zaken wordt opnieuw verworpen, en als gevolg hiervan treedt enkele weken later (15 mei) het ministerie opnieuw af.

22 jul: een officiëel schrijven van de Nederlandse bisschoppen wijst de openbare scholen af. Hierdoor vergroot de politieke kloof tussen liberalen en katholieken.

Cuba - de Céspedes

Carlos Manuel de Céspedes laat in Cuba als eerste zijn slaven vrij. Hiermee ontketent hij de eerste Cubaanse bevrijdingsoorlog tegen de Spaanse kolonisator (tot 1878).

Duitsland - Ludwig II - Marx - Haber - Lasker - Marx

Koning Ludwig II van Beieren geeft de opdracht om zijn "droomkasteel" Neuschwanstein te bouwen.

Karl (Heinrich) Marx (°Trier 5 mei 1818 +Londen 14 mar 1883), Duits econoom en filosoof, geeft het eerste deel van "Das Kapital" uit.

Fritz Haber (°1868 +1934), Duits scheikundige die een synthese maakt van ammoniak.

Emanuel Lasker (°1868 +1941), Duits filosoof en schaker. Hij wordt later wereldkampioen in deze sport). Hij schrijft o.a. "Die Philosophie des Unvollendbaren".

Filippijnen

Koning Leopold II van België (°Brussel 9 april 1835 +Laken 17 december 1909) probeert tevergeefs de Filippijnen af te kopen van Spanje.

Frankrijk - Maurras

Charles Maurras (°1868 +1952), Frans schrijver. Hij is één van de leiders van de "Action Française". Hij schrijft essays en gedichten.

Japan - Meiji-Dynastie

Aan het shogunaat van Tokugawa komt een einde. Vanaf nu komt de Meiji-dynastie aan de macht, met keizerlijke hoofdstad Edo (nu: Tokyo).

Oostenrijk - Landsteiner

Karl Landsteiner (°Wenen 14 juni 1868 +New York 26 juni 1943), Oostenrijks geneeskundige, die onderzoek doet naar de bloedgroepen en de rhesusfactor. Hij migreert in 1922 naar de USA.

Spanje

Revolutie (tot 1870) en Interregnum.

Rusland - Gorki

Maksim Gorki (°Nizjni Novgorod 16 maart 1868 +Moskou 18 juni 1936), pseudoniem voor Aleksej Pesjkov. Russisch schrijver die zowel toneelwerken ("Zonnekinderen") als romans ("De moeder") schrijft.

USA

14de Amendement, waarbij alle staten zich moeten voegen naar de wetten van de Federatie.

België - Leopold - Spoorwegen - Boudewijn

22 jan: prins Leopold (°Laken 12 jun 1859 +Laken 22 jan 1869) overlijdt. Hij is de enige zoon van koning Leopold II. Door dit overlijden gaat het recht op troonopvolging over op Filips, de broer van Leopold II. Het is diens zoon Albert die de volgende koning van België zal worden.

apr: de eerste locomotief  met 14 wagons rijdt 12 maal per dag heen en weer tussen Bornem en de Schelde.

Boudewijn van België (°3 jun 1869 +23 jan 1891), zoon van graaf Filips van Vlaanderen.

België - Frankrijk

27 apr: de Belgische regering is radicaal tegen de plannen van Frankrijk om het Belgische spoorwegnet over te nemen, en toont duidelijk verzet.

Uiteindelijk tekent de regering Frère-Orban met de Fransen een protocol om de soevereniteit van België over de eigen spoorwegen te erkennen. Napoleon III beschouwt vanaf dan de Belgische regering als handlanger van de Pruisen.

Nederland

1 jul:  afschaffing van de dagbladzegel maakt een krant goedkoper, waardoor een groter lezerspubliek kan worden bereikt.

Egypte - Suezkanaal

17 nov: het Suezkanaal wordt officiëel geopend. Het is 195 km lang, en verbindt de Middellandse Zee met de Rode Zee. De vaargeul is 180 m breed en wordt in de moderne tijden tot 20 m uitgediept. Er zijn geen sluizen.

Frankrijk - Gide - Matisse

Opening van de Folies Bergère, een beroemd variététheater in Parijs.

André Gide (°1869 +1951), Frans schrijver van romans, in strijd tegen het conformisme. O.a. "L'Immoraliste" en "Les Caves du Vatican".

Henri Matisse (°1869 +1954), Frans fauvistisch schilder. Hij maakt gebruik van een krachtig koloriet.

Indië - Gandhi

Mohandas Gandhi (°1869 +1948), Indisch volksleider. Hij is de leider van het geweldloze verzet tegen de Britse overheersing, en wordt daarmee de vader van de Indiase onafhankelijkheid.

Noorwegen - Lange

Christian Lange (°1869 +1938), Noors pacifist en schrijver van "Histoire de l'internationalisme".

Spanje - Pidal

Ramón Menéndez Pidal (°1869 +1968), Spaans filoloog. Hij geeft bibliografisch werk uit, literair-historische studies ("La España del Cid") en ook taalkundig werk ("Orígenes del Español").

USA - Grant - Transcontinentale spoorweg

Ulysses Simpson Grant (°Point Pleasant OH 27 apr 1822 +Mt. McGregor NY 23 jul 1885) wordt president van de Verenigde Staten (tot 1877).

In de Verenigde Staten begint men de eerste trans-continentale spoorweg aan te leggen. Het zijn vnl. Chinese en Ierse immigranten die de werken uitvoeren.

België

Katholiek kabinet onder d'Anethan & Malou (tot 1878). Het kabinet neemt maatregelen voor de landsverdediging, in verband met de dreiging van de Frans-Duitse oorlog.

De Belgische industrie kent een grote bloei. Deze gunstige toestand zal in 1873 echter bruusk worden afgebroken door een economische wereldcrisis.

Guillaume Lekeu (°1870 +1894), Belgisch componist. Hij schrijft vooral kamermuziek en symfonische werken.

Louijs (°1870 +1925) (pseud. Pierre Louis), Belgisch schrijver van proza, verhalen en zedenromans.

In België is er nu 3136 km spoor, waarvan 869 km door de staat werd aangelegd.

Nederland - Cultuurwet - Suikerwet

Aletta Jacobs krijgt toegang tot de HBS, de eerste keer dat een vrouw in een dergelijk ambt wordt toegelaten (vrouwen emancipatie).

Oprichting van vrouwenplad "Onze Roeping" door Bestie Perk.

20 mei: afschaffing van de doodstraf - die blijft alleen beperkt voorbehouden voor militair strafrecht.

21 jul: in Nederlands-Indië wordt het cultuurstelsel afgeschaft, na 10 jaar debatteren in de 2de Kamer. Minister Engelbertus de Waal (°'s-Gravenhage 27 november 1821 +'s-Gravenhage 1 juli 1905) voert de Cultuurwet in, waardoor het voor particulieren mogelijk wordt om gouvernementsgrond in erfpacht te nemen.

De Suikerwet - van dezelfde minister - wil op een periode van 14 jaar een einde maken aan de verplichte suikercultuur.

Via mobilisatie worden soldaten geronseld om tijdens de Frans-Duitse oorlog de neutraliteit van Nederland te handhaven.

Canada - Yukon

Canada koopt grond van de Hudson Bay Company, waartoe o.a. Yukon behoort.

Duitsland - Emser Depêche

13 jul: telegram waarin het onderhoud van de Franse gezant Benedetti met koning Willem I van Pruisen in Ems, wordt meegedeeld aan Bismarck. Deze laatste publiceert het telegram in verscherpte bewoordingen, om de Fransen tot een oorlogsverklaring te dwingen.

Slag bij Saarbrücken - Gambetta

6 aug: Frans-Duitse oorlog (tot 1871). Frederik III van Pruisen onderscheidt zich als kroonprins. Aanleiding tot de oorlog is de vacante Spaanse troon, en de wil van Napoleon III om zijn aanzien bij de Fransen te herwinnen. Tevergeefs.

Baron Edwin Theodor Von Manteuffel (°1809 +1885), verslaat als Duits veldmaarschalk het Noorderleger, en dwingt het Oosterleger zich over de Zwitserse grens terug te trekken.

Léon Gambetta (°1838 +1882), Frans staatsman, organiseert het verzet tegen de Duitsers.

Slag bij Sedan

2 sep: Mac Mahon (°1808 +1893) en de Franse keizer moeten zich overgeven. Keizer Napoleon III wordt gedwongen om af te treden.

19 sep: begin van het beleg van Parijs. Dit leidt tot een nederlaag van Frankrijk en het einde van het 2de Franse Keizerrijk. En ook tot het begin van de 3de Republiek.

Bismarck, de IJzeren Kanselier (tot 1890).

Michael von Faulhaber (°1870 +1952), Duits kardinaal en bisschop van München. Hij was fel anti-nationaal-socialistisch.

Duitsland - Polen

Rosa Luxemburg (°1870 +1919), Pools-Duitse politica en radicaal-socialistische theoretica.

Hongarije - Lehar

Franz Lehar (°1870 +1948), Hongaars componist van voornamelijk operettes, zoals "Die lustige Witwe" en "Das Land des Lächelns".

Italië - Vaticaan

Italiaanse legers bezetten op last van koning Victor Emmanuel de kerkelijke staat Rome binnen, en het gebied wordt bij Italië ingelijfd. De paus behoudt de soevereniteit over Vaticaanstad. Tegelijk wordt Rome tot hoofdstad van Italië uitgeroepen.

Oostenrijk - Loos

Adolf Loos (°1870 +1933), Oostenrijks architect, veroorzaakt de doorbraak van het functionalisme in de bouw.

Spanje - Amadeus van Aosta

Amadeus van Aosta op de troon (tot 1877).

Rusland - Lenin

22 apr: geboorte van Vladimir Iljitsch Lenin (°1870 + 2 jan 1924). Hij wordt leider van de Russische Bolsjewiki partij en radicaal revolutionair. Hij sticht ‘s werelds eerste communistische staat, na de Russische revolutie van 1917. Hij verspreidt de leer van Marx en Engels. Hij stelt zijn ideeën te boek in o.a. "Materialisme en empiriocriticisme" "Imperialisme, laatste stadium van het kaptialisme" en "Staat en Revolutie".

USA - Grondwet - ESSO - Hart

15de Amendement: garantie van kiesrecht, ongeacht, ras of huidskleur.

Stichting van de oliemaatschappij ESSO (S O = Standard Oil) in Cleveland.

William S. Hart (°1870 +1946), één van de eerste Amerikaanse filmacteurs, vnl. in cowboyrollen.