Nederlanden - Hendrik van Nassau

Hendrik van Nassau (°15 okt 1541 Dillenburg +14 apr 1574 Mokerheide), broer van Willem I van Oranje. Nederlands krijgsman.

Italië - de Medici

Francesco de Medici (°25 mar 1541 Florence +19 okt 1587 Florence) wordt geboren als zoon van Cosimo I.

Osmaanse Rijk - Hongarije

Sultan Süleyman I de Grote / de Wetgever (°1494 Trabzon +1566 Szigetvar) trekt met zijn legers Hongarije binnen, om de zoon van de overleden koning Jan Szapoliay te steunen in zijn strijd tegen Ferdinand van Habsburg. Uiteindelijk wordt Hongarije verdeeld in 3 stukken: een Oostenrijks, een Turks en een Hongaars deel (Zevenburgen). Het laatste komt onder toezicht van Johan Sigismund Szapoliay.

Spanje - El Greco

El Greco (°±1541 +1614), pseudoniem voor Domenikos Theotokopoulos. Spaans schilder van Kretenzische afkomst. Hij gebruikt fel maar somber koloriet in zijn vnl. religieuze werken.

Genève - Johannes Calvijn

De stadsraad keurt de door Johannes Calvijn (°1509 +1564) opgestelde kerkelijke verordeningen goed.

Noord Amerika - Mississippi

Soto ontdekt de Mississippi.

Antwerpen - Stadswallen

Eerste verruiming van de Antwerpse stadswallen onder toezicht van ingenieur en architect Gilbert Van Schoonbeke.

Wales - Gerecht van Ludlow

Koning Hendrik VIII van Engeland stelt het hooggerechtshof van Ludlow in. Er komen Engelse rechtsregels, en de Welshe gebruiken en rechten worden onwettig verklaard. Vanaf dan wordt alleen de Engelse taal in het gerecht toegelaten.

Duitsland - Frankrijk

De Vierde Oorlog tussen keizer Karel V en koning Frans I van Frankrijk (tot 1544).

Duitsland - Luther

De hoop van Luther om door de Joden te verdedigen, hen aan te zetten tot bekering, is mislukt. Als reactie schrijft hij "Over de Joden en hun leugens".

Osmaanse Rijk - Jeruzalem

Jeruzalem wordt ommuurd door Soliman I, met een muur die 34 torens en 8 poorten telt. De muur is 12 m hoog.

Portugal - Japan - Pinto

Onder leiding van Pinto landen Portugese handelaars op het eiland Tanegashima in Japan.

Holland - Van Gulik

sep: hertog Willem van Gulik bouwt een grote macht uit, die keizer Karel V als een bedreiging ziet. Daarom besluit de laatste tot een gewapend ingrijpen.

Verdrag van Venlo

7 sep: Gelre en Zutphen worden voorgoed aan de keizer overgedragen. René van Chalons wordt voor de keizer stadhouder in Gelre. Hij is tevens al stadhouder van Holland en Utrecht.

Nederlanden - Andreas Vesalius

Andreas Vesalius (eigenlijk: Andries van Wezele) (°31 dec 1514 Brussel +2 okt 1564 Zakynthos), Brabants astronoom, schrijft "De Humani Corporis Fabrica Libri Septem", waarin een vrij nauwkeurige anatomie van het menselijk lichaam.

Duitsland - Holbein

Overlijden van Hans Holbein de Jonge (°±1497 +1543), Duits schilder. Hij is ook hofschilder in Londen. Hij maakt ook houtsneden en madonna's.

Filippijnen

De Filippijnen worden genoemd naar Filips II van Spanje.

Engeland - Byrd - Drake

William Byrd (°1543 +1623), Engels musicus.

Francis Drake (°1543 +1596), zeevaarder die een reis om de wereld maakt. Daarbij brengt hij zware schade toe aan de macht van Spanje in zijn koloniën.

Nederlanden - Helman

27 apr: keizer Karel V tekent een adelbrief, waarin Johann Helman een verhoging van kentekens van diens wapenschild worden toegekend.

10 okt: de keizer kent aan Johann Helman en diens zoon Johann de waardigheid toe van "comes Lateranensis Palatii" (Palatijnse graaf). Deze waardigheid kent een aantal extra rechten toe, waaronder het wettigen van bastaards.

Vanaf nu verblijft keizer Karel V vaker en langer in de Nederlanden, o.a. om de ketterij in Duitsland te bestrijden.

Orlando di Lasso

Orlando di Lasso (°±1532 Bergen +1594 München), Zuid-Nederlands componist, trekt als koorknaap van de onderkoning van Sicilië naar Palermo en later naar Milaan. Nog later gaat hij naar Napels en Rome, waar hij opdrachten krijgt in de muzikale sfeer.

Van Oranje - Anna van Saksen

In het noorden wordt Anna Van Saksen de 2de vrouw van Willem I van Oranje (tot 1577). Ze is de moeder van prins Maurits.

Vrede van Crépy

18 sep: deze betekent het einde van de Vierde Oorlog. Koning Frans I van Frankrijk moet daarbij voor goed zijn aanspraak op Vlaanderen, Artois en Italië laten varen.

Engeland - William Gilbert

William Gilbert (°1544 +1603), Engels geneesheer. Hij bestudeert de magnetische aantrekkingskracht van lichamen, en gebruikt als eerste de naam "elektriciteit".

Italië - da Palestrina

Giovanni da Palestrina (°±1525 Palestrina +1594 Rome), Italiaans componist, wordt organist en kapelmeester in de kathedraal van Palestrina.

Nederlanden - Helman

10 jun: Heinrich Helman (de broer van Johann Helman uit Keulen) krijgt in Worms van keizer Karel V een verhoging van kentekens van het wapenschild van Helman.

Nederlanden - Calvinisme

19 feb: Pierre Brully, een vertrouweling van Calvijn, wordt in Doornik gevangen genomen, na een bezoek aan een aantal tegenhangers. Zijn zending is een teken van de aanwezigheid van de Calvinisten in de Nederlanden.

Meer en meer krijgt het calvinisme aanhang onder de lagere adl en de burgerij. Nog later zal echter ook de armere klasse het calvinisme ontdekken. Brully wordt uiteindelijk wegens ketterij op de brandstapel gezet.

Italië - Alexander Farnese

Alexander Farnese (°1545 +1592). Hij is een zoon van Ottavio Farnese. Vooral bekend als landvoogd van de Nederlanden onder Filips II, tijdens de 80-jarige Oorlog.

Schotland - Mary Stuart

Mary Stuart wordt koningin van Schotland (tot 1567). Ze trouwt in 1565 met haar neef Henry Stuart lord Darnley.

Spanje - Bolivia - Carlos

De Spanjaarden stichten Potosi (nu in Bolivia). In de buurt vinden ze ontginnen ze zilvermijnen.

Carlos (°1545 +1568). Hij is de oudste zoon van Filips II, ziekelijk, en overlijdt in de gevangenis.

Concilie van Trente

Tot 1563.

Antwerpen - Stadsbrand

Door een felle brand wordt een groot deel van het centrum van Antwerpen in de asse gelegd. De magistratuur besluit om de vroegere houten huizen in steen te laten herbouwen, wat een stimulans betekent voor de baksteennijverheid.

Frankrijk - Het Louvre

In Parijs begint men te bouwen aan het Louvre. Het originele plan is van Pierre Lescot, maar andere architecten zullen in de loop der tijden hun stempel drukken op het gebouw.

Italië - Michelangelo

Michelangelo (Buonarroti) (°1475 Caprese, Toscane +1564 Rome) voltooit de werken aan het Palazzo Farnese. Hij zal - als architect - nu meer tijd besteden aan het bouwen van de basiliek van Sint Pieter.

Wales - Eerste Keltische boek

Het eerste gedrukte boek in een Keltische taal wordt gedrukt. Het is in het Welsh.

Rijksdag in Augsburg

26 jun: ingesteld door Keizer Karel V. Hier wordt beslist dat de Nederlanden voortaan als Bourgondische Kreis een afzonderlijk deel van het Duitse Rijk zullen vormen. De 17 Nederlandse provinciën (incl. Vlaanderen en Artois) maken nu deel uit van het Heilige Roomse / Duitse Rijk. De onderlinge band is echter heel zwak.

Begin van de graafwerken aan de Sassevaart die Gent met de Westerschelde zal verbinden. Dit is noodzakelijk omdat de Lieve door de verzanding van het Zwin niet meer bruikbaar is.

Justus Lipsius

Justus Lipsius (°18 okt 1547 Overijse +23 mar 1606 Leuven), Vlaams latinist en humanist. Hij wordt hoogleraar in Jena, Leiden (1578-1591) en Leuven (vanaf 1592). Hij schrijft vooral over Tacitus en Seneca.

Duitsland - Slag bij Mühlberg

24 apr: Alva, de veldheer van Karel V, overwint de protestantse Duitse vorsten, die zich verenigden in het Schmalkaldisch Verbund.

Engeland - Edward VI

Koning Edward VI regeert (tot 1553). Hij is een zoon van Hendrik VIII.

Frankrijk - Hendrik II

Koning Hendrik II van Frankrijk regeert (tot 1559). Hij is een zoon van Frans I. Hij huwt met Catharina de Medici, vervolgt de Hugenoten, gaat in verbond met de Duitse protestanten tegen Karel V. Hij overlijdt na te zijn gewond geraakt bij een toernooi.

Osmaanse Rijk - Habsburg

Sultan Süleyman I de Grote / de Wetgever (°1494 Trabzon +1566 Szigetvar) ondertekent een vijfjarig bestand met Ferdinand van Habsburg.

Rusland - Iwan de Verschrikkelijke

Grootvorst Iwan IV van Rusland kroont zichzelf tot eerste tsaar van Rusland (tot 1584). Hij krijgt de steun van het volk en van de kerk. In Rusland komt nu een centrale regering aan de macht.

Spanje - Cervantes

Miguel de Cervantes Saavedra (°1547 +1616). Spaans schrijver. Hij verliest zijn linkerhand bij de slag van Lepanto in 1571 en wordt slaaf in Algiers (1575-1580). Hij is vooral bekend om "Don Quijote".

Pragmatieke Sanctie

4 nov: uitgevaardigd en bekrachtigd door verscheidene provinciale staten-vergaderingen. Keizer Karel verklaart de 17 Provinciën één en onverdeelbaar. De opvolging van ALLE Nederlandse gewesten wordt vanaf nu op identieke manier beregeld, om op die manier een nieuwe scheiding van de Nederlanden te voorkomen.

Filips II, zoon van Karel V maakt een rondreis in de Nederlandse gewesten, waar hij nu al als toekomstige heer wordt gehuldigd.

Nederlanden - Karel van Mander

Karel Van Mander (°mei 1548 Meulebeke +2 sep 1606 Amsterdam), Vlaams schilder en schrijver. Hij schrijft het boek "Schilder-boeck", met levensschetsen van schilders uit de oudheid, de middeleeuwen en de renaissance.

Italië - de Medici

Ferdinand I de Medici (°1549 Florence +1609 Florence) wordt geboren als zoon van Cosimo I, wordt later groothertog van Toscane.

Spanje - Franciscus Xaverius

Franciscus Xaverius (eigenlijk: Francisco de Jassu y Javier) (°7 apr 1506 Javier, Navarra +3 dec 1552 Sjang-Tsjoean, kanton), Spaans-Baskisch missionaris, vaart naar Japan en zet er als eerste zendeling voet aan land.

Wales - Engeland

In Cornwall komen de Welshmen op tegen gebruik van het Engels in de kerk.

Edict tegen ketterij

29 apr: keizer Karel vaardigt een nieuw edict uit tegen de ketterij en met strenge uitspraken doet over en tegen de hervormingen, waardoor de macht van de inquisiteurs nog wordt vergroot. Het plakkaat leidt tot grote protesten van ondermeer de Raad van Brabant en de stad Antwerpen.

Vlaanderen -

Jacob Clemens - Willem Barentsz -

Pieter Breughel de Oude

Jakob Clemens non papa (°±1510 Ieper +1565) wordt kapelmeester van de OLV kathedraal en ook van Karel V. Hij verbetert de leer van de contrapunt en de fuga.

In het zuiden wordt Willem Barentsz geboren, zeevaarder (+20 jul 1597). Hij neemt van 1594 tot 1596 deel aan een expeditie om de noordelijke route naar Oost-Indië te vinden. In 1596 moet hij aan de kust van Nova Zembla overwinteren. De noordelijke  Barentszee is naar hem genoemd.

Pieter Breughel de Oudere (°±1525 Breda? +1569 Brussel), werkt in Mechelen samen met Pieter Balten aan een altaarstuk. Hij ging in de leer bij Pieter Coecke van Aelst en Hieronymus Cock.

Brazilië - Suikerplantages

In Brazilië worden de eerste suikerplantages aangelegd. Door slaven...

Duitsland - Bourgondië - Granvelle

Antoine Perrenot Granvelle (°1517 +1586), een Bourgondisch staatsman, wordt minister van keizer Karel V.

Italië - Giorgio Vasari

Giorgio Vasari (°1511 Arezzo +1574 Florence), Italiaans architect, schilder en schrijver, geeft "Le vite de' più excellenti pittori, scultori e architettori". Dit werk bundelt de belangrijkste kennis over kunst in Italië, van de 13de tot de 16de eeuw, met een verloop van de Byzantijnse tot de Italiaanse stijl. Men geeft na zijn dood ook nog "Raggionamenti" uit (1588).

Kleine IJstijd

Begin van de "Kleine IJstijd". Tot ±1850 worden de winters strenger. De gletsjers nemen terug in omvang toe.