Holland - Gelre

feb: Karel de Stoute neemt Adolf van Gelre gevangen. Hij brengt diens vader Arnold terug aan het hertogelijk bewind. Als toegeving, levert Arnold van Gelre zijn gebieden over aan de Bourgondiërs. Hij krijgt voor deze overdracht 300.000 goudgulden, en maakt Karel de Stoute tot zijn erfgenaam.

Thomas à Kempis overlijdt in Zwolle.

Bohemen

Koning George Podiebrad van Bohemen wordt door de paus in de ban geslagen, nadat deze de Praagse Compactaten opheft. In een strijd tegen Matthias Corvinus, lijdt George Podiebrad de nederlaag. Matthias Corvinus zal mettertijd Moravië, Silezië en Lausitz bezetten.

Wladislaw van Polen (zoon van koning Casimir IV) wordt aangesteld als opvolger van George Podiebrad (tot 1516), en wordt koning van Bohemen.

Duitsland -

Rijksdag van Regensburg

In Regensburg wordt een Rijksdag gehouden, waar het veterecht wordt verboden.

Albrecht Dürer

Albrecht Dürer (°21 mei 1471 Neurenberg +6 apr 1528 Neurenberg), schilder en etser. Hij leert de grafische technieken aanvankelijk van zijn vader. Ook reist hij naar Italië en de Nederlanden.

Engeland -

Slag bij Barnet - Slag bij Tewkesbury

apr: ex-koning Hendrik VI en de aanhangers van het huis Lancaster worden vermoord.

4 mei: Dank zij de hulp van Karel de Stoute komt Edward IV terug op de troon (tot 1483). Hij werd in 1470 uit eigen land verdreven en verbleef sindsdien in Brugge.

Italië - de Medici

Piero II de Medici (°15 feb 1471 Florence +28 dec 1503 Cassino), oudste zoon van Lorenzo I de Medici.

Osmaanse Rijk - Oostenrijk

De Turken voeren rooftochten in Steiermark (tot 1480).

Zweden - Denemarken

De Zweedse Sten Sture I verslaat de Denen in de slag bij Brunkeberg. De Scandinavische Unie begint in verval te raken...

Paus Sixtus IV

Tot 1484. Onder zijn leiding ontaardt het pauselijke hof door nepotisme en simonie.

Antwerpen - Christoffel Plantijn

Christoffel Plantijn drukt in Antwerpen het eerste boek. Nog andere drukkers in de stad volgen zijn voorbeeld.

Frankrijk

Lodewijk XI (°1423 Bourges +1483 Plessis-les-Tours) ondertekent een akkoord met paus Sixtus IV, waardoor de paus mee kan beslissen om de rechten op de grote lenen toe te wijzen.

Frankrijk - Clément Jancquin

Clément Jancquin (°±1472 +±1510), Frans musicus. Hij schrijft meer dan 250 polyfone chansons en geestelijke koorwerken.

Gelre - Bourgondië

23 feb: hertog Arnold van Gelre sterft. De Staten erkennen diens zoon Adolf als wettelijke opvolger. Daarop dringt Karel de Stoute met gewapend geweld in Gelre binnen, en dwingt de Staten hem te erkennen als hertog van Gelre. Karel de Stoute neem de steden Zutphen en Nijmegen in.

Lotharingen - Bourgondië

De nieuwe hertog René van Lotharingen stelt zijn land onder protectoraat van Karel de Stoute.

Vlaanderen - Dirk Martens

Dirk Martens (°±1446 +28 mei 1534 Aalst), Vlaams drukker, voert in de Zuidelijke Nederlanden de boekdrukkunst in.

George Chastellain (°±1410 Vlaanderen +1475 Valenciennes) wordt door Karel de Kale tot ridder en geschiedschrijver van het Gulden Vlies benoemd.

Frankrijk - Bourgondië

sep-nov: hertog Karel de Stoute wordt in Trier door keizer Frederik III tot koning van Bourgondië gekroond. Uiteindelijk ziet Frederik III van de plannen af om Bourgondië tot koninkrijk te verheffen.

Polen - Nicolaus Copernicus

Nicolaus Copernicus (°1473 +1543 als kanunnik). Hij is de grondlegger van het moderne heliocentrisme (of: de zon is het centrum van ons planetenstelsel).

Bourgondië - Frankrijk

Karel de Stoute stelt dan weer samen met Engeland een plan op om Frankrijk gezamelijk aan te vallen. Om alles te bekostigen moet Karel de Stoute steeds meer belastingen vragen aan zijn onderdanen, wat uiteraard kwaad bloed zet!

Hertog Karel de Stoute belegert Neuss, maar tevergeefs. Hij stemt uiteindelijk toe in het huwelijk van zijn dochter Maria met Maximiliaan, de zoon van Sigismund van Oostenrijk.

Engeland - William Caxton

William Caxton (°±1422 Kent +1491), komt bij een bezoek aan Keulen voor het eerst in contact met de drukkunst.

Spanje - Erfopvolgingsoorlog

Koningin Isabella de Katholieke (la Catótilca) (°1451 Avilla +1504 Medina del Campo) regeert over León en Castilië (tot 1504). In Spanje begint de Castiliaanse erfopvolgingsoorlog, tegen kandidaten uit Frankrijk en Portugal.

Zwitserland - Liga van Konstanz

Deze is gericht tegen Bourgondië, en wordt afgesloten door de Zwitserse kantons, de Elzas en Sigismund van Oostenrijk. Later nog zal René van Lotharingen zich bij deze liga aansluiten! Dit speelt natuurlijk in de kaart van konin Lodewijk XI van Frankrijk. In de Elzas breekt een opstand uit, waarbij de Bourgondische gouverneur Hagenbach wordt terechtgesteld.

Lotharingen

Koning Karel de Stoute bemachtigt Lotharingen, omdat René van Lotharingen zich niet voldoende kan verdedigen.Als gevolg doet Karel de Stoute zijn intrede in Nancy.

Keizer Frederik en de Zwitserse kantons verklaren de oorlog aan Karel de Stoute en Bourgondië. Door de verzwakking van de macht van Bourgogne, lijden de legers van Karel de Stoute herhaaldelijk nederlagen.

Engeland - Frankrijk

Koning Edward IV landt in Frankrijk. Zijn legers worden onvoldoende gesteund door Karel de Stoute, waardoor hij (samen met Karel de Stoute) door Lodewijk verplicht wordt om de vrede van Picquigny te ondertekenen. Door deze vrede wordt de macht van Bourgogne aanzienlijk beknot.

Italië - de Medici - Bernardo Luino

Giovanni de Medici (°11 dec 1475 Florence +1 dec 1521 Rome) is een zoon van Lorenzo I de Medici. Hij wordt in 1513 verkozen tot paus Leo X.

Bernardino Luino (°1475 +1532), Italiaans schilder die mooie fresco's maakt. Hij is een volgeling van Da Vinci.

Michelangelo - fra Girolamo

Michelangelo (eig. Michelangelo Buonarroti) (°6 mar 1475 Caprese, Toscane +18 feb 1564 Rome), Italiaans schilder en beeldhouwer. Hij leert in Florence beeldhouwen van Bertoldo. Zijn leermeesters wat schilderkunst betreft is Domenico Ghirlandao, Masaccio en Luca Signorelli. Bekende werken van hem zijn o.a. de "Piëta", "David", het grafteken van de de Medici, en vooral de fresco's in de Sixtijnse Kapel en de koepel van de Sint Pieterskathedraal van Rome.

Savonarola of fra Girolamo (°1452 Ferrara +1498 Florence) verlaat zijn geboorteplaats en treedt toe tot het klooster van San Domenico in Bologna. Later wordt hij prior van het Florentijnse klooster van San Marco.

Mexico - De Las Cases

Bartolomé De Las Casas (°1475 +1566), bisschop van Mexico, staat op tegen de slavernij van Indianen door de Spanjaarden. Als alternatief stelt hij voor om negerslaven in te voeren.

Spanje - Portugal - Slag bij Toro

Portugal wordt overwonnen door de Spanjaarden.

Bourgondië - Zwitserland

Koning Karel de Stoute wordt door de Zwitsers bij Grandson en bij Mürten verslagen. Als gevolg van deze nederlaag, weigeren de bezette gewesten om nog verdere belastingen toe te staan.

Lotharingen

In Lotharingen breken opstanden uit. Hertog René van Lotharingen komt met een versterkt leger om zijn land terug te winnen.

Engeland - William Caxton

William Caxton (°±1420/1424 Kent +1491 London) opent in Westminster een eigen drukkerij, de eerste in Engeland. Hier worden o.a. Chaucer's "Canterbury Tales" gedrukt.

Japan - Motonoboe Kano

Motonoboe Kano (°1476 +1559), Japans landschapsschilder, o.a. van "Lautse".

Karel de Stoute sneuvelt in Nancy - Het Groot Privilege

5 jan: koning Karel de Stoute slaagt er niet in om Nancy in te nemen en sneuvelt er, in een slag tegen de legers van René van Lotharingen. Het nieuws verspreidt zich snel. De provinciale staten vergaderen al snel, om het herstel van de oude privileges te vragen. De Zwitserse eedgenoten blijven zich verzetten tegen de hervormingen van Maximiliaan I, in de "Schwabenoorlog" (tot 1499).

feb: de nieuwe hertogin Maria van Bourgondië (de Rijke) (°1457 Brussel +1482 Brugge), dochter van Karel de Stoute en zijn opvolgster, roept de Staten Generaal bijeen in Gent.

11 feb: het "Groot Privilege", akte waardoor Maria van Bourgondië aan de grieven van de Nederlandse gewesten tegemoetkomt. Ze verleent een aantal belangrijke rechten, ten koste van de Bourgondische centralisatie:

1. het parlement van Mechelen en de algemene rekenkamer worden afgeschaft

2. de Staten Generaal moeten hun toestemming geven als een oorlogsverklaring wordt afgekondigd

3. de Staten Generaal en de plaatselijke staten-vergaderingen mogen op eigen gezag samenkomen

4. er wordt een Grote Raad (kanselier en 25 leden) ingesteld, om de hertogen bij te staan in hun bewind

Zo komt Vlaanderen in bezit van de Habsburgers. Maria van Bourgondië regeert tot 1482.

mar: Holland krijgt dan weer een eigen Groot Privilege. De Hoeken duiken hier en daar weer op.

apr: 2 raadslieden van Maria van Bourgondië, kanselier Hugonet en sire van Humbercourt, onderhandelen met Lodewijk XI, dit zonder weten van de Staten Generaal. Ze worden om die reden na een kort proces in Gent onthoofd.

jun: hertog Adolf van Egmond van Gelre is een zoon van Arnoud van Egmond. Nadat hij uit de gevangenis van Gent is bevrijd, legt hij alles aan op een huwelijk met Maria van Bourgondië. In zijn strijd tegen Lodewijk XI, sneuvelt hij. Katharina, de zuster van Adolf neemt het gezag waar.

Compositie van 28 juli

28 jul: de Hoekse oppositie legt de Utrechtse bisschop David van Bourgondië op om een aantal centralisatiemaatregelen ongedaan te maken.

18 aug: Maria van Bourgondië trouwt met aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk (°1459), zoon van keizer Frederik III. Maximiliaan komt naar de Nederlanden, om zijn bruid bij te staan in haar bewind. Hij wordt met de nodige pracht en praal onthaald. Door dit huwelijk verkrijgt de toekomstige keizer de Nederlanden en Franche-Comté.

sep: wapenstilstand tussen Lodewijk XI en Maximiliaan van Habsburg. Koning Lodewijk XI heeft door bezetting van de gebieden, intussen Artois, Picardië en Bourgogne in bezit.

Duitsland -

Veit Stoss - Zakhorloge

Veit Stoss (°±1440 +1533), Duits schilder en beeldhouwer, maakt het hoogaltaar van de Mariakerk in Krakau (tot 1489). Later maakt hij nog de "Engelsgruß" voor de St. Lorenzkerk in Nürenberg.

Eerste (zak-) horloge in Nürnberg.

Hongarije - Oostenrijk

Hongaren vallen Oostenrijk binnen.

Holland - Arnhem

mar: bij verrassing neemt Willem van Egmont nu ook de stad Arnhem in. Samen met hertog Johan van Kleef voert hij de Bourgondische partij in Gelre aan.

Albanië - Osmaanse Rijk

De Turken hebben nu de volledige controle over Albanië.

Frankrijk - Bourgondië

Na een proces voor het parlement van Parijs worden de Franse landen van Karel de Stoute verbeurd verklaard.

Engeland - Thomas More

Thomas More (°1478 Londen +1535 Tyburn) wordt geboren. Hij wordt later een belangrijk Engels staatsman en humanist.

Italië - Giorgione - Bramante - de Medici

Giorgione (pseud. Giorgio Barbarelli) (°1478 +1510), Italiaans schilder. Hij is een leerling van Bellini, en heeft een grote invloed op Titiaan, o.a. met "Slapende Venus". Sandro Botticelli (°±1445 Florence +1510 Florence) schildert de "Primavera".

Donato Bramante (°1444 Monte Asrualdo +1514 Rome), Italiaans bouwmeester, verbouwt in Milaan het oratorium van de Santa Maria presso San Satiro. De monumentale koepel staat centraal, waarrond de overige elementen van het gebouw zich rangschikken.

26 apr: aanslag op Lorenzo I de Medici il Magnifico (°1 jan 1449 Florence +8 apr 1492 Careggi) en zijn broer Giuliano (°1453 +26 apr 1478) onder impuls van de Florentijnse familie Pazzi. Giuliano overleeft de aanslag niet, Lorenzo wordt gewond. Met een wraakactie zal Lorenzo bijna de hele familie Pazzi uitroeien. Giulio de Medici (°26 mei 1478 Florence +25 sep 1534 Rome), wordt geboren als buitenechtelijk kind van Giuliano.

Rusland - Nowgorod

Rusland vernietigt de republiek Nowgorod.

Spanje - Inquisitie

In Spanje wordt de Inquisitie heringesteld, in opdracht van koning Ferdinand en koningin Isabella. Dit gebeurt met de toestemming van paus Sixtus IV.

Polen - Vrede van Olmütz

Wladislaw van Polen sluit met Matthias Corvinus de Vrede van Olmütz.

Holland - Gelre - Bourgondië

Holland en Gelre proberen zich los te maken van Bourgondië.

Rudolf Agricola (°1444 Baflo +1485 Heidelberg), humanist, keert terug naar Nederland. Hij werd geboren als Roelof Huysman en studeerde in Groningen, Erfurt, Leuven en Pavia. Hij wordt syndicus van de stad Groningen, en bepleit de belangen van de stad tegenover Maximiliaan van Bourgondië.

Slag van Guinegate

aug: Maximiliaan van Habsburg overwint de Fransen in de buurt van Guinegate (St. Omaars). Dit is een eerste teken dat Vlaanderen in bezit zal blijven van Maria van Bourgondië. Eerder heeft hij al Le Quesnoy, Condé en Antoing verslagen.

Italië - de Medici

Giuliano de Medici (°12 mar 1479 Florence +17 mar 1516 Rome) wordt geboren. Hij wordt later hertog van Nemours en zal van 1512 aan het bewind komen.

Spanje - Vrede van Alcacovas

Ferdinand II de Katholieke (el Católico) van Spanje (°1452 Sos +1516 Madrigalejo) regeert (tot 1516). Ook gekend als koning Ferdinand II van Castilië. Asturië en Castilië worden één koninkrijk door zijn huwelijk met Isabella I van Castilië in 1469. Hij streeft naar onbeperkte macht van de koning.

Castilië en Aragon worden tot één rijk samengevoegd. Toch houdt elk van de regio's een eigen staatsbestel.

Kardinaal Ximenez de Cisneros (°1436 +1517) is aartsbisschop van Toledo. Hij hervormt de geestelijkheid.

Brabant - Hieronymus Bosch

Jeroen Bosch (Hieronymus Bosch) (°±1450 's Hertogenbosch +1516 's Hertogenbosch), Brabants schilder (zijn eigenlijke naam is Hieronymus van Aken). Hij huwt rond deze tijd met Aleid Van den Meervenne. Bekende werken van de schilder zijn o.a. "Bruiloft van Kana", "Ecce Homo", "het Laatste Oordeel", "de Zeven Hoofdzonden" en "de Doornenkroning".

Brussel - Margareta van Oostenrijk

Keizer Maximiliaan krijgt een dochter: Margareta van Oostenrijk wordt geboren (°1480 Brussel +1 dec 1530 Mechelen). Ze wordt later landvoogdes van de Nederlanden.

Holland - Van Borselen

Stadhouder van Holland, Wolfert van Borselen, wordt door Maximiliaan van Oostenrijk in functie vervangen door de Henegouwer (Kabeljauw) Joost de Lalaing. Dit gebeurt in aanwezigheid van Maximiliaan van Habsburg.

Everaert - Despauterius

Cornelis Everaert (°±1480 Brugge +1556), Vlaams dichter. Hij is betrokken bij de rederijkerskamer "De Drie Sanctinnen". Hij schrijft meer dan 30 spelen, ook genoemd de "esbattementen".

Joannes Despauterius (°1480 Ninove +1520 Komen), humanist. Eén der grootste grammatici van de Renaissance.

Mayacultuur - Midden Amerika

Tussen de volkeren van de Maya's breekt in noordelijk Yucatan (Mexico) een burgeroorlog uit.

Italië - Lorenzo Lotto

Lorenzo Lotto (°±1480 +1556), Italiaans schilder van altaarstukken en opmerkelijke portretten. Rond deze tijd schildert Sandro Botticelli (°±1445 Florence +1510 Florence) "Primavera" en "de Geboorte van Venus".

Rhodos - Hospitaalridders

De hospitaalridders worden door de Turken belegerd, op Rhodos.

Rusland - Mongoolse Rijk

Grootvorst Iwan III de Grote (van Moskovië) bevrijdt Moskou van de Mongoolse bezetter, en de souvereniteit van de Gulden Horde. De vorst weigert om nog langer belastingen te betalen aan de Mongolen. Twer, Pleskau, Smolensk en Rjasan worden ingelijfd.

Spanje -Damián Forment

Damián Forment (°1480 +1540), Spaans beeldhouwer. Hij maakt o.a. werk voor het hoogaltaar van de kathedraal van Zaragoza.