verlappe ww, verv: verlap - verlapte - verlapt 1. Verkopen, van de hand doen, aan de man brengen, meestal met de nodige winst, versjacheren. 'k Ëm die aa orlozje van onzen vââvââ kunne verlappe veü duuzent frang. = Ik heb dat oude uurwerk van grootvader kunnen van de hand doen voor 1000 frank. Probeerde gij naa diëj okkozje âân mij te verlappe? Ge wët toch da'k al alliëjn nief ottoos kooëp! = Probeer je nu om die occasie (-auto) aan mij te versjacheren? Je weet maar al te goed dat ik uitsluitend nieuwe auto's koop!

verlèbberd

bijv nw

1. Er niet meer fris uitziend, verlept, onverzorgd, vervallen, aan lager wal geraakt, verloederd, slonzig geworden. [>Nl. verloederd]

Amaj! Wad ëdde gij meegemokt? Ge ziet er zooë verlèbberd oïjt! Ëdde gij d'ondert meeter in 10 sekonde gelooëpe? = Nou zeg! Wat is er jou overkomen? Je ziet er niet zo fris meer uit! Heb je misschien de 100 meter in 10 seconden gelopen?

Zeüpt nog wa miëjr! Ge ziet er nog ni verlèbberd genoeg oïjt! = Drink nog meer! Je ziet er nog niet verloederd genoeg uit!

2. Verslenst, slap, niet meer fris (voor bloemen). [>Nl. verlept]

Oemda'k weet da ge geïjre bloeme zie, èn oemda de die toch al wël wa verlèbberd zèn, ëm ek ne nieven boekee veür aa meegebrocht. = Omdat ik weet dat je van bloemen houdt, en omdat die tuil er nogal verflenst uitziet, heb ik voor jou een nieuw boeket meegebracht.

Zie ook: verlodderd

verleej(e)

bijw / bijv nw

1. Verleden, vorig, voorbij.

Verleej weïjk moest ek veü me wèrrek nââ den doktoor gâân. = Vorige week moest ik in opdracht van mijn werkgever naar de dokter.

Verleej jââr zèmme nââ de Kosta Braavaa gewëst, èn van't jââr gomme nââ de bèrrege. = Vorig jaar waren we op vakantie aan de Costa Brava, en dit jaar trekken we naar de bergen.

verleeschijter

zn (ne), mv: verleeschijters - verklw: verleeschijterke (e)

1. Verlegen persoon, bedeesd iemand, timide man of vrouw.

Më mijn twiëj zoonen ëmme'k ik et toch nogal getroffe, zënne! Den iëjnen ës ne schrikkeschijter èn den anderen ës ne verleeschijter! = Met mijn twee zonen heb ik het toch wel echt getroffen, hoor! De ene is een banghaas, en de andere is veel te verlegen!

verlëk zn (e), mv: verlëkke - verklw: verlëkske (e) 1. Afdruiprek voor de afwas, of aan de gootsteen. Ik drooëg mijn tallooëre ne miëj[r] af, mââ'k lâât z'oep 't verlëk stâân. = Ik droog de borden niet meer af, maar laat ze drogen in het afdruiprek.

verliëj

zn (et), mv: -

1. Tegenzin, afkeer, méér dan voldoende.

'k ëm zooë veel sproïjte geete da'k er verliëj van ëm. = Ik heb zoveel spruitjes gegeten, dat ik er nu meer dan genoeg van heb.

Da's naa[j] de tinde kiëj dat Zjulia vandââg binne komt! Naa ëmme'k er stillekesâân verliëj van. = Dat is nu al de tiende keer dat Julia vandaag langskomt! Het volstaat nu wel.

verlierder

zn (ne), mv: verlierders - verklw: verlierderke (e)

1. Verliezer, iemand die de nederlaag lijdt.

Ik speel nemiëj më[j] aa want gij zè ne slèchte verlierder. = Ik wil met jou geen spelletjes meer doen, want je bent een slecht verliezer.

De winneïjr mag oep beïjwèg nââ Schèrrepeneuvel. Èn de verlierder mag zen koffers drââge! = De winnaar mag op bedevaart naar Scherpenheuvel. En de verliezer mag (de winnaar) zijn koffers dragen. (Dit is wel sarcastisch bedoeld, en laat verstaan dat er geen beloning of prijs is voorzien, zomin voor de winnaar als voor de verliezer.)

verlodderd bijv nw 1.  In zedelijk of materieel opzicht vervallen, te gronde gegaan, aan lagerwal geraakt, verlopen, slonzig geworden, verarmd, verwaarloosd, slecht verzorgd. [>Nl. verloederd] Da vèntsje ziet er iëjlemââ verlodderd oïjt. Èn zëgge da da vruuger zooë pront manneke was! = Dat mannetje ziet er erg verwaarloosd uit. En vroeger was hij zo een fiere man!   Zie ook: verlèbberd

vermassakreere

ww, verv: vermassakreer - vermassakreerde - vermassakreerd

1. Naar de bliksem helpen, stuk maken. Zowel door onwetendheid als uit onbenul, of uit onvoorzichtigheid. [>Fr. massacrer]

In pleüts van vë[j] aa speelgoet zeürreg te drââge, vermassakreerd'et iëjlemââ. = In plaats van zorg te dragen voor je speelgoed, maak je het helemaal stuk.

vermooësse ww, verv: vermooës - vermooëst - vermooëst 1. Stuk of onbruikbaar maken (al dan niet opzettelijk), naar de vaantjes helpen, verspillen, verknoeien. [>Nl. moos = moeder] Da's naa den twiëjde kiëj da'k ik aa een plâât liëjn, èn da's ooëk den twiëjde kiëj da ge ze vermooëst trugbringt! = Het is nu al de tweede keer dat ik je een grammofoonplaat uitleen, en het is ook de tweede keer dat je ze me helemaal verknoeid terugbrengt! Da's naa 't lëste speelgoetottooke da'k veür aa kooëp. Dus ge kun et beïjter ni vermooësse! = Dit is nu het laatste speelgoedautootje dat ik voor je koop. Je kan het dus best niet stuk maken!

vernëg(ge)lizjeere

ww, verv: vernëg(ge)lizjeer - vernëg(ge)lizjeerde - vernëg(ge)lizjeerd

1. Verwaarlozen, niet of heel slecht verzorgen, weinig of geen zorg voor iets dragen, weinig om iemand bekommerd zijn, verzuimen, veronachtzamen. Vervlaamste vorm van het Franse "néglliger". [>Nl. negligeren]

Gij zit më[j] aa brurreke in dezëllefde klas, mââ naa moet ës zien oe dad aa boeken èn kajees deroïjtzien, èn die van eüm. Moete ni vrââge wie da zene kabas vernëglizjeert. = Je zit in dezelfde klas als jouw broertje, en kijk maar eens hoe jouw boeken en schriften eruitzien, en die van hem. Niet moeilijk om vast te stellen wie geen zorg draagt voor zijn schooltas.

Manneke toch! Gij ët de bëste vraa da ge mââ kunt dènke, èn wa doed er mee? Niks! Jaa... eür iëjlemââ vernëggelizjeere! = Man-man-man...! Je hebt waarschijnlijk de beste vrouw die je je kan wensen, en wat doe je voor haar? Niets! Behalve dan... haar helemaal verwaarlozen!

verniet

bijw

1. Gratis, voor niets.

Bij den Dôôre geeve ze verniet salâât wëg. = Bij Isidoor / Theodoor krijg je gratis salade.

Da's zooë goed as verniet = dat is haar gratis.

veroem / veüroem

bijw

1. Opnieuw, weer. [>Nl. weerom]

Doe ta mââ veroem! = Doe dat maar opnieuw.

Veroem gâân. = Terugkeren, teruggaan.

ve(ü)roemkomme

ww, verv: kom ve(ü)roem - kwam ve(ü)roem - ve(ü)roemgekomme

1. Terugkomen, weerkeren.

Ze was'et afgetrapt mââ gelukkech vë de kindere[n] ës ze veroemgekomme. = Ze was bij haar echtgenoot weggegaan maar gelukkig voor de kinderen is ze teruggekeerd.

Komt naa[j] ës veüroem! 'k Moet aa nog iet vrââge... = Kom nu eens terug! Ik moet je nog iets vragen...

verooëg zn (e), mv: verooëge - verklw: vereügske (e) 1. Verhoog, gebied of plaats die hoger liggen dan een ander, estrade, podium. Veu de klas wieren alle kinderen oep 't verooëg geroepe oem dèn eule lës oep te vrââge. = Vooraan in de klas werden de kinderen allemaal op de trede geroepen, om hun les te overhoren. Âân den iëjne kant van de zââl was er e verooëg veür e zjaske, èn âân den andere kant den tooëg. = Aan de ene kant van de zaal was er een podium, en aan de andere kant stond de tapkast.

2. Bij het knikkeren: toelating om met de hand op een hogergelegen plaats (bijv. de stoep) te steunen om een knikker weg te schieten.

verpampele

ww, verv: verpampel - verpampelde - verpampeld

1. Bepotelen, beduimelen, kreuken, zorgen dat iets er niet nieuw meer uitziet.

Soems, as nen boek twiëj kiëjre[n] ës oïjtgeliëjnd, komt'em al iëjlemââ verpampeld trug. = Heel vaak, zelfs als een boek slechts twee maal werd uitgeleend wordt het boek beduimeld ingeleverd.

vèrrefdooës zn (een), mv: vèrrefdooëze - verklw: vèrrefdeüske (e) 1. Verfdoos, schildersdoos, doos met een aantal blokjes verf voor aquarel of met plakaatverf in verschillende kleuren. Er zijn ook vakjes om kleuren te mengen. Paasde gij[j] ooëk da zëllefs Rubbes më[j] een vèrrefdooës nââ't school eïj moete gâân? = Geloof jij ook dat zelfs Rubens met een verfdoos naar school moest gaan?   2. Figuurlijk: fel geschminkte vrouw. A'kik die vèrrefdooës zien looëpe, dèn paase'k altij dad eure vènt ne kunstschilder ës. = Als ik die fel geschminkte vrouw tegenkom, dan komt bij mij altijd de idee op dat ze getrouwd is met een kunstschilder.

vèrrefkes zn (de), =mv, =verklw 1. Doos met aquarel of plakaatverf in verschillende kleuren. M'ëmme vandââg ons klènste nââ 't iëjste stuudejââr gebrocht èn de miëjsterès zaa da me morrege een dooës vèrfkes më minstes acht kleure moeste meebringe. = Vandaag hebben we ons dochtertje naar het eerste studiejaar gebracht, en de lerares zei ons dat we morgen een verfdoos met minstens acht kleuren moesten meebrengen.

vèrreke zn (e / et), mv: vèrrekes - verklw: vèrrekske (e) 1. Varken, big. A ge veul afval ët van eete, dèn ës't e gemak as g'e vèrreke[n] ët, want da frèt alles. = Als je veel etensresten hebt, is het handig om een varken te houden, want die dieren eten alles. Zod aa broek ës ni lââte pèsse? Ze komt persies oïjt et gat van e vèrreke! = Zou je je broek eens niet laten oppersen (strijken)? Ze is zo gekreukt alsof ze een hele tijd samengebald opgerold heeft gelegen!

2. Ook figuurlijk, om een persoon aan te duiden die zich grof en beledigend gedraagt.

Gëft diëj vènt tien pinte, èn ge kënt em nemiëj. As em gedroenke[n] eïj, dèn ës da[d] een ëcht vèrreke! = Als je die man 10 glazen bier laat drinken, herken je hem niet meer. Als hij onder invloed is, dan gedraagt hij zich echt als een varken.

vèrrekespetatte

zn (de), =mv

1. Aardappelen die niet geschikt zijn voor consumptie, die eigenlijk maar net goed genoeg zijn om aan de varkens te voeren.

vèrrekesstaaver zn (ne), mv: vèrrekesstaavers 1. Letterlijk: varkenshandelaar, meer algemeen ook: beestenkoopman. Een staaver is een stouwer. Aa vââder was ne pjèèrenteüsser èn die va mij ne vèrrekesstaaver. = Jouw vader was een handelaar in paardenvlees, en die van mij in varkensvlees.   2. Figuurlijk: iemand die gejaagd en onachtzaam met anderen omgaat. Ge moet mij zooë ni[j] afjââge zënne! Gij zè nen ëchte vèrrekesstaaver! = Je moet me niet zo onder druk zetten, hoor! Jij bent een echte "dierenopjager".

vèrrekesstal zn (ne), mv: vèrrekesstalle 1. Letterlijk: varkenshok. 'k Gâân den afval van de keuke in de vèrrekesstal kappe. Of moet'et oep de mëssink? = Ik kieper de etensrestjes in het varkenshok. Of kap ik het op de composthoop?   2. Figuurlijk: grote wanorde, puinhoop, chaos Teege vandenoen moet aa kââmer oeproïjme... Ëdde mij gooërt? Da[d] ës dââ naa[j] ëcht ne vèrrekesstal! = Tegen vanmiddag moet je je kamer opruimen, hoor je! Het is daar een grote wanorde!

verrënneweere

ww, verv: verrënneweer - verrënneweerde - verrënneweerd

1. Ruïneren, stuk maken, vernielen.

In pleüts van braaf te speele verrënneweert z'eur poepe[n] altij. = In de plaats van braaf te spelen, maakt ze haar poppen voortdurend stuk.

Zie ook: rënneweere, verdèstreweere

verroempeld

bijv nw

1. Verrimpeld, gerimpeld, met rimpels, gekreukt.

Die aa patsjes ëmmen e verroempeld gezicht. = Die ouwe luitjes hebben rimpels in het gezicht.

Aa kliëjre ëmme persies te lank in aave kitzak gestooke. Ze zèn iëjlemââ verroempeld. = Je kleren hebben blijkbaar te lang in je rugzak gezeten. Ze zijn helemaal gekreukt.

Zie ook: verfroemeld.

verrôô

ww, verv: verrôô - verrôôde - verrôôt

1. Verraden, verklappen.

'k Ëm gezien da'che diëj vènt zene portemenee gepikt ët, mââ[r] a'ch'em trug gëft zal ek aa ni verrôô. = Ik heb gezien dat je die man zijn portefeuille hebt gestolen, maar ik verraad je niet op voorwaarde dat je hem teruggeeft.

verschietelek

bijv nw, tvgl: verschietelek - verschieteleker - verschietelekst

1. Verschietachtig, angstaanjagend, schrikwekkend.

In de keuke was een èt lawaat, èn ik liep er natuurlek derëkt eene. Toen a'k 't licht âândee, ston ek ooëg in ooëg më nen dief. Mââ da's verschietelek, zënne! = Er was plots een harde dreun in de keuken, en ik liep er natuurlijk onmiddellijk naartoe. Toen ik het licht aanstak, stond ik oog in oog met een inbreker. Ik hoef je niet te vertellen hoe schrikwekkend dat was!

Nââ da m'ons koffers oïjtgepakt aa as me toïjs kwââme, ging ek ës zien nââ den oïjtslag van de lottoo. Zës zjeüste! Verschietelek zënne! = Nadat we de koffers uitgepakt hadden als we thuisgekomen waren, bekeek ik de uitslag van het lottoformulier: zes juiste cijfers! Dat is wel verschietachtig!

verschijte ww, verv: verschijt - verscheet - verscheete 1. Niets doen, de tijd laten voorbijgaan zonder iets nuttig te doen. M'aa afgesprooke[n] âân de wââtertoore, èn naa stâân ek'ie[r] al zeker een uur me'nen tijd te verschijte. = We hadden afgesproken om mekaar te ontmoeten aan de watertoren, maar ik sta hier nu al een uur te wachten zonder ook maar iets te doen.

verslènse

onpers ww, verv: verslèns - verslènste - verslènst

1. Letterlijk: verwelken, verslensen, verflensen.

Ge kunt die bloeme beïjter oep de mëstooëp roeje, want ze zèn al lank verslènst. = Je kan die bloemen(tuil) beter op de composthoop gooien, want ze zijn helemaal verwelkt.

Bij diëjn bloemist kooëp ek nooët giëjn snaabloeme nemiëj. 'k Aa nen boekee gâân ââle veü die mènse wââ da m' eene moeste, èn as ek diëjn boekee âân die medam gaf, dèn wââre bekan alle bloeme verslènst. 'k ëm nogal affronten oïjtgestâân, zënne! = Bij die bloemist koop ik nooit meer snijbloemen. Ik kocht een hele tuil voor de mensen waar we naartoe gingen, en toen ik het boeket aan de gastvrouw gaf, waren de meeste bloemen verwelkt. Ik heb me geschaamd...!

2. Figuurlijk: zijn fraaiheid, frisheid of levenskracht verliezen.

Vruuger eïjt da pertang altij e schooë maske gewëst, mââ naa ës ze persies wël wa verslènst. = Vroeger was dat nochtans een mooi meisje, maar nu is ze niet zo fris meer.

versnuft / versnift bijv nw 1. Verstopt (wordt gezegd over de neus). Misschien een samentrekking van "verstopt" en "snuiven". Më in de kaa te zitte, aa'k een zwââr valling oepgedâân. Èn 't ambetantsten ës natuurlek da ge moet rondlooëpe më ne versnufte neus, persies of da ge giëjnen ââssem nemiëj kunt krijge. = Door in de koude te blijven, heb ik een verkoudheid opgelopen. Het lastigste daarvan is uiteraard dat je een verstopte neus krijgt, en het lijkt net of je geen adem meer krijgt.

verstoïjke

ww, verv: verstoïjk - versteükte - versteükt

1. Verzwikken, verstuiken: het gewrichtskapsel en/of de gewrichtsbanden daarvan uitrekken of verscheuren door het maken van een verkeerde beweging.

Bij't sjotten ëm gistere men knie versteükt. = Bij het voetballen heb ik gisteren mijn knie verzwikt.

Ons klaan waa veü te speelen absoluut men ooëg ielen ës âândoen. Èn dèn eïj z'eere voet versteükt. = Mijn dochtertje wou bij een spelletje absoluut mijn schoenen met hoge hakken dragen. En toen heeft ze haar voet verzwikt.

vertëlselke zn (e), =verklw, mv: vertëlselkes 1. Verhaaltje, vertelling. A de kinnekes klaan zèn, vertèlle d'aavers dikkels e vertëlselke a ze moete gâân slââpe. Dèn weurre ze rustig èn ze valle[n] oïjt eule[n] ijge[n] in't slââp. =Als de kinderen klein zijn, vertellen de ouders vaak een verhaaltje bij het slapengaan. De kinderen worden rustigen en vallen vanzelf in slaap.

vertoïjtele

ww, verv: vertoïjtel - vertoïjtelde - vertoïjteld

1. Ruilen, wisselen, versjacheren. [>Nl. tuitelen = bedrieglijk ruilen, verkwanselen]

In pleüts van mekandere te betââle zaa me bïjter ës zien of da me niks kunnen vertoïjtele. = Voor we mekaar betalen kunnen we misschien eens zien of we niets hebben om te ruilen.

A'k ik klaan was dèn vertoïjtelde wèlle beelekes van koereurs oep de speelpleüts. = Toen ik een kind was ruilden we prentjes van renners op de speelplaats.

vervèddere / verveüdere

ww, verv: vervèdder / verveüdder - vervèdderde / verveüdderde - vervèdderd / verveüdderd

1. Verder uit elkaar gaan, op een grotere afstand uit mekaar zetten.

As ge streepen oep de bëldboïjs krègt, moet ës probeere oem den tëllefon te vervèddere. = Als je lijnen krijgt op het TV-scherm, moet je eens proberen om het telefoontoestel verder weg te plaatsen.

In pleüts van mekandere beïjter te verstâân en beïjter overiëjn te komme, zè me më de jââre va mekandere vervèdderd. = In plaats van mekaar beter te begrijpen en beter overeen te komen, ze we in de loop der tijd uit elkaar gegroeid.

verveïj bijw 1. Bevreesd, angstig. [>Nl. vervaard] 'k Zèn verveïj. = Ik ben bang. Zèdde gij verveïj van de den doenkere? = Ben je bang in het donker? Ikke verveïj van aa? Nog in giëjn duuzent jââr, joeng! = Of ik schrik heb van jou? Vergeet dat maar, kerel! Verveïj mââke = bang maken, schrik aanjagen.

verveïjmââker

zn (ne), mv: verveïjmââkers - verklw: verveïjmââkertsje (e)

1. Iemand die anderen angst aanjaagt, die anderen doet schrikken.

Sëch...! Më al die vertëlselkes oover spooke, deürref ek sebiet nemiëj gâân slââpe! Gij zè toch ne verveïjmââker, zënne! = Zeg...! Met al jouw verhaaltjes over spoken, durf ik seffens haast niet meer te gaan slapen! Jij bent toch echt iemand die anderen bang kan maken, hoor!

verwaard bijv nw, tvgl:verwaard - verwaarder - verwaardst 1. Verward, in de war. Nââ da de miëjster et nog ës aa oïjtgeleïj was ons klaan nog miëjr verwaard. = De leraar heeft de stof nog eens opnieuw uitgelegd aan onze dochter, met als gevolg dat ze nog meer in de war is.

verwaare

ww, verv: verwaar - verwaarde - verwaard

1. Iemand in de war brengen of zelf in de war zijn.

Deu[j] al diëj[n] oïjtlëg, ëdde diëj mèns iëjlemââ  verwaard. = Door al dat gepalaver heb je het er voor die persoon helemaal niet duidelijker op gemaakt.

verwâârès zn (een), mv: verwâârèsse - verklw: verwâârèske (e) 1. Baker, vroedvrouw. [>Nl. verwares, verwaren (waren = behoeden voor)] Naa gâân de vraaven allemââ nââ't moederoïjs, mââ vruuger kreege z'eule kindere toïjs èn gewooënlek aa de verwâârès eur wèrrek al lank gedâân as den doktoor binnekwam. = Tegenwoordig bevallen de meeste vrouwen in de materniteit, maar vroeger bevielen ze vooral thuis. In de meeste gevallen had de vroedvrouw alle werk al achter de rug, als de dokter arriveerde.

verzënne

ww, verv: verzën - verzon / verzënde - verzonnen

1. Om de tuin leiden, voor het lapje houden, beetnemen.

Ge moet vëral zien da g'aa deu diëj[n] bandiet ni leüt verzënne! = Let zeker op, dat die rakker je niet om de tuin leidt!

Den ïjste[n] april ës't den dag da z'iederiëjn verzënne. = Op 1 april tracht men iedereen iets wijs te maken.

verzënnekesdag

zn (de), mv: -

1. Verzenderkesdag, 1 april, de dag dat meerdere personen beetgenomen worden.

Pas oep, lët aa vandââg ni vange want 't ës verzënnekesdag. = Let op dat men je vandaag niet bij de neus neemt want het is 1 april.