plâât zn (een), mv: plââte - verklw: plotsje 1. Nummerplaat van een auto, immatriculatieteken. E'n eïj nen ottoo gekocht, mââ d'assuranse moet zen plâât nog âânvrââge. = Hij heeft een auto gekocht, maar de verzekering moet zijn nummerplaat nog aanvragen.   2. Plaat, plat voorwerp. Bij Gravèèr weurre d'er stââle plââte geleverd, èn die mââke dââ dèn vanalles van. = Bij Granges Graver worden staalplaten geleverd, en uit dit materiaal maken ze dan allerlei voorwerpen.

3. Fonoplaat, vinylschijf die muziek bevat. Më[j] al die seedeekes ës den tijd van de plââte verbij. = Als gevolg van de uitvinding van de CD, worden er minder en minder vinylplaten verkocht.   Zie ook: fonnooplâât.   4. Geld, vermogen. Waarschijnlijk afkomstig uit het muntwezen, waar "plaat" een metalen of edelmetalen schijfje is dat dient om gemunt te worden. Die[j] ëmme giëjn plâât oem een oïjs te kooëpe. = Ze hebben geen geld, geen kapitaal om een huis te kopen. Oem oïjt te gâân moete plâât ëmme! = Om op stap te gaan moet je geld hebben!

pladèrrem(s)

bijw

1. Languit, onderuit, plat tegen de grond

Pladèrrem oep zene smoel valle. = Volledig onderuitgaan en op zijn gezicht vallen.

pladèske zn (e), mv: pladèskes - = verklw 1. Letterlijk: kleine pladijs. Alle vrijdââge eete wèlle e pladèske bij den booteram. = Elke vrijdag eten wij een kleine pladijs bij de boterham. 2. Met het haar plat tegen het voorhoofd gekamd, haarlok die tegen het voorhoofd plakt.   Fèftech jââr geleeje was't moode oem më e pladèske rond te looëpe. = Vijftig jaar geleden was het een modeverschijnsel om met gel een haarlok tegen het voorhoofd te plakken.

plaffon

zn ('t), mv: plaffons - verklw: plaffonneke

1. Zoldering, plafond. [>Fr. plafond]

Z'ëmme[n] een oïjs gekocht en naa[j] ëmme z'ïjst de plaffons geschilderd. = Ze hebben een huis gekocht en nu hebben eerst de plafonds geschilderd.

Da's nen andige: e[n] eïj zëllef a vals plaffon in lattekes geleïj. = Hij is handig: hij heeft zelf een verlaagde zoldering met schrootjes geplaatst.

plak

zn (een), mv: plakke - verklw: plakske (e)

1. Wandplaat. [>Fr. plaque]

Veü[r] eule fèftechste[n] traaverjâârdag aa de gebuure[n] een plak gemokt më "PROFICIAT" oep. = Ter gelegenheid van hun 50ste huwelijksverjaardag hadden de buren een bord gemaakt waarop "PROFICIAT" stond.

2. Naambord.

Bij den doktoor angt er een plak më zene nââm èn de zituure âân de deur. = Bij de arts hangt er een naambord met de spreekuren naast de deur.

3. Fonoplaat, vinylplaat. Vruuger ging ekik altij plakskes kooëpe bij Stiëjnakkers oep de mèt. = Vroeger kocht ik singeltjes bij Steenackers op de markt 'k Zal ës e schooë plakske[n] oeplëgge, së! = Ik zal eens een mooi plaatje draaien.   4. Radiografie Den doktoor waa veü[r] alle zekerijt toch een plak lââte neeme van men knie. = De arts wou - om zeker te zijn - toch een radiografie laten maken van mijn kniegewricht.

plakkâât zn (e), mv: plakkââte - verklw: plakkotsje 1. Plakkaat, affiche, bord waarop men affiches kan bevestigen, reclamebord. [> oud Fr. plackart] Schooën vinne'k ik da toch ni, zënne, al die plakkââte langs de kant van de wèg! = Ik vind al die reclameborden langs de wegen toch niet mooi, hoor! Z'aa e grooët plakkâât gemokt, wââ da z'oep geschreeve[n] aa:"Profiessejat veur aale fèftechste zjubbelee". = Ze hadden een groot bord gemaakt waarop ze geschreven hadden:"Gelukgewenst met jullie 50ste huwelijksverjaardag". Oep wèg nââ de fiëjstzââl inge d'er allemââ plakkotsjes më de nââme van wie da meedee. = Langs de weg naar de feestzaal hingen overal affiches met de namen van de deelnemers.

plammeüdder / plammeüster

zn (een), mv: plammeüdders / plammeüsters - verklw: plammeüdderke / plammeüsterke (e)

1. Grote vlek, grote oppervlakte (bv. van een perceel grond).

Een grooëte plammeüdder gront. = Een groot perceel grond.

2. Wordt ook gezegd over de grootte van een schaafwonde.

E[j] ës gevalle më de veloo èn e[n] aa een grooëte plammeüdder. = Hij is gevallen met de fiets met als gevolg een grote schaafwonde.

'k Ëm die plammeüster bloet mââ bedëkt më e pansemèntsje. = Ik heb die grote schaafwonde maar bedekt met een verband.

plankskeschiete

ww, verv: schiet plankske - schoot plankske - plankskegeschoote

1. Spelletje met de knikkers, waarbij een plank tegen een boom of tegen een muur wordt gezet. De ene na de andere knikker laat men dan van de plank rollen. De eigenaar van de eerste knikker die tegen een andere stoot, wint alle reeds gespeelde knikkers.

plan(g)sjee zn (ne), mv: - 1. Houten vloer. [>Fr. plancher] [>Nl. plankier] Ik vin toch da ne plangsjee wèrremer ës as ne vloer. = Ik ben er van overtuigd dat een houten vloer warmer aanvoelt dan een stenen vloer. In dad aat oïjs lag nog nen aave plansjee - jeüst mââ[r] oepkeüsse, èn 't ës kleïjr oem in te wooëne. = In dat oude huis ligt een houten vloer - enkel opkuisen en klaar om in het huis in te trekken.

2. Ook figuurlijk, met betrekking tot het volledig induwen van het gaspedaal in de auto.

Gëft plansjee, want anders komme me te lâât! = Geef plankgas, want anders zijn we te laat!

pla(n)sjier / plassier zn (`t), mv: pla(n)sjiere / plassiere 1. Dorpel, drempel, stuk voetpad voor de woning. [>Nl. plankier] Ze plansjier kësse = de stoep vegen of schuren. As ieder zen eïjge plassier keüst, ës't strâât prooper. = Als iedereen voor eigen deur veegt, is heel de straat proper.

pla(n)sjierkââter

zn (ne), mv: pla(n)sjierkââters - verklw: pla(n)sjierkââterke (e)

1. Iemand die bij het kaarten in een ervaren gezelschap vaak domme fouten maakt, verkeerd speelt of de signalen van de medespeler meestal fout begrijpt. Dit woord ontstond omdat kinderen eenvoudige spelletjes met de kaart spelen. Als het goed weer was, gebeurde dit vroeger ook vaak buiten, bijv. op de stoep voor het huis. En dat is het pla(n)sjier.

plat

bijv nw, tvgl: plat - platter - platst

1. Plat, vlak.

A ge nââ[r] Ollant gââ, dèn wëtte pas wa plat wilt zëgge. = Als je in Nederland bent, snap je pas echt goed wat "vlak" wil zeggen.

2. Heel jong, gezegd van een kind.

Die sleert eur platte joeng ooveral mee. = Ze neemt haar babies overal mee.

Da's nog een ëcht plat joenk! = Die persoon gedraagt zich als een klein kind.

plattekeïjs

zn (ne/de), mv: plattekeïjze - verklw: plattekèske (e)

1. Verse kaas, witte roomkaas, kwark.

Vë mij nen alleve kilo plattekeïjs, mëllekboer. = Voor mij een halve kilo verse kaas, melkboer.

2. Hiermee wordt ook vaak iemand bedoeld die er meestal bleek uit ziet.

Diëj platte keïjs eïj zeeker de zon nog ni gezien. = Hij is zo bleek dat hij zeker nog niet in de zon heeft gelegen.

plattemeüttezitte

ww, enkel infinitief

1. Gedragen worden op de rug of op de schouders van iemand anders. Gebeurde vaak om kleine kinderen boven een mensenmassa ook te laten meegenieten van één of ander spektakel.

Më de jâârremèt lââte m'ons klaan dochterke altij plattemeüttezitte bij[j] eure paa. Mââ naa da ze zës jââ ës geweure, weürt ze toch een bëtteke zwââr. = Met de jaarmarkt laten we ons dochtertje altijd op de schouders van haar papa zitten. Maar ze is nu zes geworden, en ze weegt stilaan te veel.

Zie ook: oepdemeüttezitte.

pleïjn

bijv nw, tvgl: pleïjn - pleïjner - pleïjnst

1. Vlak, effen, gaaf, met een vlakke structuur. [>Fr. plein]

M'aa die[j] aa tââfel afgeschuurd, èn naa was ze wëral zooë pleïjn as iet! = We hadden die oude tafel afgeschuurd, en nu was ze weer helemaal vlak.

E pleïjn vëlleke = een gave huid.

plèk

zn (de), mv: plèkke - verklw: plèkske (e)

1. Plek, plaats.

'k Aa da pertang oep die plèk geleïj! = Ik had het nochtans op die plaats gelegd.

Veu da fotooke gâân'ek naa ës e schooë plèkske zuuke, së. = Voor die foto ga ik nu eens een mooi plaatsje uitzoeken.

Zie ook: pleüts.

2. Plak, klap.

A ge mij zooë gââ blijve tèrrege, dèn krègde sebiet een plèk teege[n] aa ooëre! = Als je me zo blijft plagen, krijg je direct een klap tegen je oren.

Plèk!
Gââ nââ de mèt!
Keüpt een koej!
Èn ne pèns!
Veü ne zieke mèns!
Kwèns-kwèns-kwèns!

Kort grapje waarmee men kleine kinderen even zoet houdt. Daarbij moet het kind de hand met de handpalm naar boven houden. De andere persoon tikt één maal per regeltje zachtjes met vlakke hand op de kinderhand. En bij de laatste regel wordt in de kinderhand gekitteld.

plèkijzer zn (e/et), mv: plèkijzers - verklw: plèkijzertsje (e) 1. Magneet. Z'aa eur neülle lââte valle, mââ z'aa geliëjrd om ee plèkijzer te gebroïjke oem de neülle van de gront oep te rââpe. = Ze liet haar naald op de grond vallen, maar ze wist dat je een magneet kan gebruiken om de naald van de grond op te rapen.   Zie ook: trëkijzer.

plèkke

ww, verv: plèk - plèkte - geplèkt

1. Kleven, plakken.

Ge moet aa beelekes van den Artis nog inplèkke. = Je moet de illustraties van de Artis-serie nog in de boeken plakken.

2. Ergens blijven hangen, terwijl men elders verwacht wordt.

E blèft wee plèkke! = Hij blijft weer ergens hangen.

3. iemand plèkke = iemand laten stikken, iemand laten wachten

plèkker zn (ne), mv: plèkkers - verklw: plèkkertsje (e) 1. Iemand die niet naar huis wil, terwijl dat eigenlijk verwacht wordt. 'k Aa gedocht dat'em al toïjs zaa zijn, mââ da wëtte nooët më zooëne plèkker. = Ik had hem al thuis verwacht, maar je weet maar nooit met iemand die zo graag op café blijft.   2. Stukadoor. Den asjetèk aa teege de plèkker gezeïj da de muure èt onëffe zèn. = De architect had de stukadoor ervan verwittigd dat de muren ongelijk zijn.

plèkkerij

zn (de), mv: -

1. Bezetting, stukwerk.

Mââ de plèkker aa zen bëst gedâân, want de plèkkerij was iëjl gelijk. = Maar de stukadoor had heel goed werk geleverd van de bezetting was heel gelijkmatig.

plèkkop zn (ne), mv: plèkkoppe - verklw: plèkkoppeke (e) 1. Kaalhoofdig persoon. Met " plèk " wordt vlak bedoeld. Më ne plèkkop moet aa ââr ni kamme. Mââ g'ët dèn wee wa langer wèrrek oem aa gezicht te wasse... = Als je kaal bent moet je je haar niet kammen. Daar staat dan tegenover dat je er iets langer overdoet om je aangezicht te wassen...

plèkpleüster

zn (een), mv: plèkpleüsters - verklw: plèkpleüsterke / plèkpleüstertsje (e)

1. Iemand die "blijft plakken", die blijft hangen, die niet naar huis kan zo lang hij het gezellig heeft, plakker. Komt meestal daardoor te laat thuis, en krijgt dan dit verwijt naar het hoofd geslingerd.

't Was wee plëzant zeeker? Ge kost wee ni nââr oïjs komme[n] ë? Gij se plèkpleüster! = Je vond het weer gezellig, zeker? Je kon weer niet naar huis komen, hé? Je bent een plakker!

plèkpooëte

zn (de), =mv, verklw: plèkpeütsjes

1. Platvoeten, misschien zo genoemd naar het geluid dat men hoorde als de persoon met 'plèkpooëte ' blootsvoets op een tegelvloer liep?

As ek nââ de zwëmdok gâân, moet ek altij lache as er van die mènse më plèkpooëte verbij looëpe. = Als ik in het zwembad ben, moet ik vaak lachen als er mensen voorbij pletsen.

2. Aanduiding van "vuile" (kinder)handen, als gevolg van knutselbezigheden, of direct na het eten voor de handjes gewassen werden. Sëch schattebolleke... zodde ni beïjter iëjst aa plèkpeütsjes gâân wasse, veu da me beginne te tiëjkene? Anders angt aa blad derëkt vol plèkke. = Zeg lieverdje... zou je niet beter eerst je plakkerige handjes wassen, voor we beginnen te tekenen? Zoniet maak je al van bij het begin vlekken op je blad.

plëtsel

zn (enk), geen mv, geen verklw.

1. Smeersel, weke smeerbare massa die op de boterham wordt aangebracht. In de eerste plaats boter, maar ook margarine, reuzel, spekvet.

Moette gij nog wa plëtsel ëmme veür oep den booteram? = Moet jij nog wat smeerboter / smeermargarine?

plèkpot

zn (ne), mv: plèkpotte - verklw: plèkpotteke (e)

1. Iemand die alles onmiddellijk vuil maakt, smeerpoets, vuil persoon.

Diëj veïjgt zen voete ni[j] af, diëj komt më ze voïjl dinge[n] âân tââfel, diëj wast zen anne ni... Ët zooëne plèkpot in oïjs! = Hij veegt zijn schoenen niet aan de deurmat, hij komt met vuile werkkleren aan tafel, hij wast z'n handen niet... Erg als je zo een smeerpoets in huis hebt!

plëtte ww, verv: plët - plëtte - geplët 1. Smeren, vnl. gezegd van boterhammen, beboteren. Moet ek aa bookes plëtte? Of gââde gij da zëllef doen? = Zal ik jouw boterhammen smeren? Of doe je dat liever zelf? 'k Ëm veür aa een booke geplët ën d'er keïjs oep gedâân. = Ik heb voor jou een boterham gesmeerd, en met kaas belegd. E plëtte zenen booteram më zuutelies. = Hij smeerde zijn boterham met reuzel.

plètte ww, verv: plèt - plètte - geplèt 1. Pletteren, prakken. Geplètte petatsjes më saas. = Geprakte aardappelen met saus. A'ge jètbeeze plèt dèn krègde jètbeezepap. = Als je aardbeien prakt, krijg je aardbeienmoes.   Zie ook: dèsteren.

pleüts

zn (een), mv: pleütse - verklw: pleütske (e)

1. Plaats, plek.

Oep de pleüts wââ da naa die villa stââ, eïj vruuger mijn aaversoïjs gestâân. = Op de plaats waar nu een villa staat, stond voordien het huis van mijn ouders.

Mââ sjoeke toch! Natuurlek ëdde gij e spesjââl pleütske[n] in mijn èt! = Maar liefje toch! Natuurlijk hou ik voor jou een speciaal plaatsje in mijn hart vrij!

Zie ook: plèk.   2. Salon, mooiste plaats, zitkamer. In eur pleüts stâân twïej foteuls èn ïejne sjèngslôôn. Mââ ze zitte dââ nooët! = In haar salon staan twee fauteuils en één ligstoel. Maar ze komen er niet vaak!

pleütskeszuuker

zn (ne), mv: pleütskeszuukers

1. Iemand die via anderen en via onregelmatige weg in een betere en meer renderende betrekking probeert te geraken. Dit gaat nogal vaak langs politieke weg, via vriendjespolitiek.

Naa zèn ek nog mââ twiëj dââge tot ïjste scheepe verkooze, mââ mijn bël stââ nemiëj stil. Allemââ pleütskeszuukers! 'k Ëm persies iniëjns tien kiëjre zooë veel vrinde! = Ik ben nog maar twee dagen tot eerste schepene verkozen, of er wordt voortdurend aangebeld. Allemaal mensen die hopen om langs vriendjespolitiek een job te krijgen! Het lijkt wel of ik plots 10 maal zoveel vrienden heb!

plodde

zn (een), mv: ploddes - verklw: ploddeke (e)

1. Troeteldier, huisdier dat te veel verwend wordt.

Oe miëjr dache da biëjst pakt, oe grooëter plodde da't zal weüre. = Hoe vaker je dat dier op de schoot neemt, des te meer het zich verwend zal gaan voelen.

2. Vertroeteld of verwend iemand, iemand aan wie te veel aandacht wordt besteed.

Diej klaane[n] ës een ëchte plodde geweürre. = Dat jongetje is echt een oververtroeteld iemand geworden.

3. Karakterloos persoon, iemand die zich door anderen laat inmaken.

Zjërmèèneke ës veel te goe[d] èn veel te braaf vë[j] eure vènt. A g'oover een plodde sprëkt, awël da[d] ës er iëjn. = Germaine is veel te inschikkelijk voor haar echtgenoot. Als je het over een gewillig mens hebt, wel... zij is er één.

plodderwaske zn (e), =verklw, mv: plodderwaskes 1. Wassen van textiel dat met de hand gebeurt. Kan gebeuren omdat er onvoldoende wasgoed is, maar ook als het broos en gevoelig textiel is , textiel dat men beter niet in de wasmachine stopt. De keüs ës gedâân, et bëddegoed ës verscheund,... Naa nog e plodderwaske van bloezekes èn me kunne'r wëral een weïjk teege. = De schoonmaak is gebeurd, het bedlinnen werd verschoond,... Nu nog de blouses wassen en we zijn weer klaar tot volgende week.

ploesj

zn (de), mv: - verklw: ploesjke (e)

1. Pluis. Wordt ook gezegd voor uitrafelingen van stof. [>Fr. pluche]

Oep zooë'n floere zeetels zie[d] alle ploesjkes ligge. = Op zetels die met velours bekleed zijn, zie je alle stofpluisjes onmiddellijk.

ploesje

ww, verv: ploesj - ploesjte - geploesjt

1. Pluizen.

Een troïj ploesjt gemakkelek. = Een wollen trui pluist vlug.

2. Uitrafelen.

Aa[j] ëmmeke[n] ës âân't ploesje. = Jouw hemdje rafelt uit.

Zie ook: oïjtrââfele.

plôôn zn (de), mv: plôôns - verklw: plôônke (e) 1. Smeltzekering, vroeger werkend met looddraad. [>Fr. plomb] De plôôns wââre gesproenge[n] èn naa zââte ze zonder licht. = De zekeringen waren gesprongen  en dus hebben ze geen verlichting meer.