|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
pedot
uitroep
1. Woord dat gebruikt wordt bij het verstoppertje spelen. Het wordt geroepen door de zoeker of de gezochte, die het eerst de vertrekplaats weet te bereiken, en die daardoor van de andere partij wint of deze andere dus "bedot". Daarbij wordt op de muur getikt, waar de zoeker met het hoofd tegen staat bij het aftellen. [>Nl. bedot]
..., neege, tien - Wie ni wëg ës ës gezien ..... Pedot! 'k Ëm aa! = ....negen, tien - Wie niet weg is, is gezien! .... Ik heb je gezien.
Zie ook: pidot.
2. Gefopt, in de luren gelegd, misleid, beetgenomen, bedrogen. [>middelnl. dod = dwaas]
 |
pee / peeke zn (e), mv: peeje - verklw: peeke 1. Wortel, peen. [>Lat. Dancus carota] Peekes më weüste. = Worteltjes met worst. Van peekes weürde ni dik èn da's ooëk goe veu d'ooëge. = Van worteltjes word je niet dik en bovendien is het goed voor de ogen. 't Ës ëcht weer oem peekes te zôô! = Het is windstil! peekes èn ètsjes = worteltjes en erwtjes |
|
2. Ook figuurlijk: poets. Imant een pee stoove. = Iemand een poets bakken.
3. Verklw: oud mannetje. Waarschijnlijk is het woord afkomstig van peter, peetoom, peet. Zooë'n aat peeke èn toch nog alle dââge[n] onderwèg. = Hij is al een heel oude man maar toch is hij alle dagen op stap.
|
 |
 |
peekeleïjreneïjrink zn (ne), mv: peekeleïjreneïringe - verklw: peekeleïjreneïjrinkske (e) 1. Gepekelde haring, pekelharing, in zuur opgelegde haring. Wordt vooral zo uitgeproken om grappig te doen. Alle vrijdââge[n] eete wèlle peekeleïjreneïjrink më booëne. = Alle vrijdagen eten wij pekelharing met bonen. |
peekelteef
zn (een), mv: peekelteeve - verklw: peekeltëfke (e)
1. Venijnige, zure en kwaadwillige vrouw.
A ge më zooën peekelteef getraat zè, dèn zèdde zââlech! = Als je met zulk een venijnige vrouw getrouwd bent, dan krijg je het moeilijk (dan ben je als het ware klaar om zalig verklaard te worden).
 |
peekesstoemp zn (de), mv: - 1. Aardappelpuree met worteltjes. De aardappelen en de wortelen worden samen gekookt en, als alles gaar is, door de pasfit tot puree gedraaid. As 't kaat ës eet ekik geïjre peekesstoemp - nen iëjle[n] ooëp met van boove e putteke veu de saas. = Als het koud is eet ik graag puree van worteltjes en aardappelen - een heel bord vol met bovenin een kuiltje om de saus in te doen. Een ander manier oem peekesstoemp te maken, ë deu de petatte[n] èn de peekes in iëjne kasrol te kooke èn ze dèn më de petattestoemper te dèstere. Oep die manier blijv'er nog klaan stukskes peeke èn petat oover. = Een andere methode om peekesstoemp te bereiden, is om de samen gekookte aardappelen en worteltjes met een pureestamper fijn te maken. Op deze manier blijven er nog kleine stukjes wortel en aardappel over. |
|
peepel zn (ne), mv: peepels - verklw: peepeltsje (e) 1. Vlinder. [>Lat. papilio] [>Middelnl. pepel] In de zoomer zitte'r veel peepels in onzen of. = In de zomer zie je veel vlinders in onze tuin. Peepels ëmme schooën kleere, mââ[r] a'ge ze vastpakt gââ de kleer af! = Vlinders hebben vaak mooi gekleurde vleugels. Maar als je de vleugel aanraakt, verdwijnt de kleur.
|
 |
peere
zn (ne), mv: peeres
1. Man, vader. [>Fr. père]
Zene peere zien! = Moeite met iets hebben, last met iets hebben, afzien, pijn hebben. De uitdrukking is waarschijnlijk een gevolg van het feit dat meestal vader terechtwijst als iets fout loopt, of om raad te geven vanuit zijn ervaring. Letterlijk ziet men dan zijn vader.
A'k die brak gezët ëm, ëmme'k mijne peere nogal gezien zënne. = Toen ik dat hok bouwde, heb ik veel problemen gehad.
pèèrtotal
zn (ne), mv: pèèrtotals
1. Volledig verlies, total loss. [>Fr. perte totale]
De nacht van zââterdag oep zondag eïjt em zenen ottoo pèèrtotal gereej, èn oemdat em gedroenke[n] aa, zal em vër alles zëllef kunnen oepdrôô! = In de nacht van zaterdag naar zondag heeft hij zijn auto helemaal in de prak gereden, en omdat hij dronken was zal hij alle kosten zelf moeten betalen.
 |
peewëps / peïjwëps zn (een), mv: peewëpse / peïjwëpse - verklw: - 1. Wesp, paardenhorzel. [>Nl. paardenwesp] At er naa[j] iëjn biëjst ës wââ da'k ni moet van ëmme, dèn zèn't peewëpse! = Als ik één diersoort moet noemen die ik niet graag heb, dan zijn het wespen!
Zie ook: pjèèrewëps. |
peezewever
zn (ne), mv: peezeweevers - verklw: peezeweeverke (e)
1. Muggezifter, kniesoor, iemand die op alles opmerkingen heeft.
Ne peezeweever èn een peekelteef bijiëjn kan ooëk e schooën oïjsaave zijn. = Een vittende man en een zure vrouw kunnen samen heel gelukkig worden.
peïjgel
zn (ne), mv: peïjgels - verklw: peïjgeltsje (e)
Zie: peïjrel.
peïjperkaas
zn (een), mv: peïiperkaaze
1. Wrat, moedervlek. [>Nl. peperkous]
Die slooër eïjt een peïjperkaas oep eere nees. = Die arme sukkel heeft een wrat op haar neus.
 |
peïjr zn (een), mv: peïjre - verklw: pèrreke (e) 1. Peer (vrucht). Stoofpeïjre më kèrremëlsaas
= gestoofde peren met caramelsaus. 2. Slag, oorvijg.
Toen da'k da jannemââkerke[n] een peïjr teege zen ooëre gaf, was'em iniëjns iëjl veul stiller. = Toen ik die strekenmaker een oorvijg gaf, werd hij op slag kalmer. |
| peïjrel - peïjgel zn (ne), mv: peïjrels / peïjgels - verklw: peïjreltsje / peïjgeltsje (e) 1. Parel, product van de pareloester. De variante met 'g' is waarschijnlijk afgeleid doordat men met frans accent de rollende 'r' bijna als 'g' uitspreekt. Z'eïj nen diadeem më peïjrels. = Ze heeft een tiara met parels. 2. Parelsnoer. Ze zèn fèftech jââr getraat èn naa eïj se ne peïjrel gekreege ve rond eere[n] als. = Ze zijn 50 jaar getrouwd en ze kreeg een parelsnoer.
|
 |
 |
peïjt zn (een), mv: peïjte - verklw: pètsje (e) of peïjteke (e) 1. Meter, doopmeter. [>Nl. peet] 'k Ëm van mij peïjteke ne rink gekreege vë men komunne. = Ik heb van mijn meter een ring gekregen ter gelegenheid van mijn plechtige communie.
Me pètsje[n] ës al ëllef jââr dooët. = Mijn meter is elf jaar geleden gestorven. 2. Oud vrouwtje. Een aa peïjt = een oud vrouwtje. |
pëllantie
zn (ne), mv: pëllanties - verklw: pëllantieke (e)
1. Strafschop, vrije schop bij het voetballen, die getrapt wordt van op het strafschoppunt, 11 meter voor het doel. [>Eng. penalty]
E zondach ëmme de Bëllege teegen Ollant gewonne më ne pëllantie. = Zondag heeft het Belgische voetbalteam gewonnen van de Nederlanders door een strafschop te trappen.
pèngsjoneere
ww, verv: pèngsjoneer - pèngsjoneerde - gepèngsjoneerd
1. Pensioneren. Op rust stellen of op rust gesteld worden.
Z'ëmme[n] oep den IJzere tien man gepèngsjoneerd. = Op de ijzerfabriek (d.i. Gränges Graver) werden tien mensen op rust gesteld.
Zie ook: pangsjoneere.
pènnelèkker
zn (ne), mv: pènnelèkkers - verklw: pènnelèkkertsje (e)
1. Doekje zeemvel dat tussen twee velletjes plastiek zit, en dat goed absorbeert. Het werd vroeger gebruikt als de pen te diep in de inktpot werd geduwd. Pennewisser, inktlapje.
Âân wa gââd aa pèn afkeüsse[n] as g'aave pènnelèkker vergeete zè? = Waarmee ga je je pen opdrogen, als je je pènnelèkker vergeten bent?
 |
pènnemës zn (e), mv: pènnemësse - verklw: pènnemëske (e) 1. Niet te groot mes waarvan het lemmet kan worden opgeborgen in het handvat door het mes dicht te plooien. Daardoor is het mes geschikt om mee te nemen en in de broekzak weg te stoppen. [>Nl. pennenmes = klein scherp mesje] 'k Aa me pènnemëske[n] in menen broekzak gestooke, mââ 'k zèn 't kwijt! Dââ zal toch giëj gat in mene zak zijn, zeeker? = Ik had mijn zakmes in m'n broekzak gestopt, maar ik ben het blijkbaar kwijt. Misschien is er wel een gaatje in mijn broekzak? |
pènning
zn (een), mv: pènninge - verklw: pènningske (e)
1. Penning, munt, geldstuk, aalmoes.
Më drijkeuninge krijge de kindere e pââr pènninge as z'ier of dââ gezoengen ëmme. Èn as z'ieverans niks krijge, dèn zinge ze:"Ooëg oïjs, liëjg oïjs - dââ zit een girrege pin in oïjs". = Met het feest van Driekoningen krijgen kinderen hier en daar een beetje zakgeld als ze gezongen hebben. Daar waar ze niets krijgen, zingen ze "Hoog huis, laag huis - Hier zit een vrek in huis".
2. Ook figuurlijk.
Gekënt zen gelèk as een kwôô pènning. = Een slechte naam hebben.
 |
pènse zn (-) =mv 1. Bloedworst, pensen. Gââ bij Nante Pissee ës een allefpont pènsen ââle. = Ga bij beenhouwer Nand Piscé eens 250 graag bloedworst halen.
|