fiëjpe

Zie: foempe

fiëjr

bijv nw, tvgl: fiëjr - fiëjrder - fiëjrst

1. Fier, protserig.

Zooë fiëjr as een wiëjkloïjs. = Zo trots als een pauw.

fiëjrechijt

zn (ne), geen mv - geen verklw

1. Fierheid, trots, zowel in positieve als in negatieve zin.

Ik weet da me ni veul gëlt ëmme, mââr m'ëmme toch ons fiëjrechijt oem ni te gâân beïjdele. = Ik besef maar al te goed dat we arm zijn, maar toch hebben we onze trots en gaan we niet bedelen.

fiëjrescheet zn (ne), mv: fiëjrescheete - mv: fiëjreschëtsje (e) 1. Fier en protserig persoon, iemand met veel streken. Ziet diëj fiëjrescheet dââ naa looëpe... = Zie die pocher daar nu voorbij gaan.   Zie ook: ooëvïjèrregescheet, wiëjkloïjs.

fiëjst

zn (e), mv: fiëjste - mv: fiëjsje (e)

1. Feest, party.

'k Gâân e zondag e fiëjse doen veu[r] onzen traaverjâârdag. = Zondag geef ik een feestje ter gelegenheid van onze huwelijksverjaardag.

fijchele

ww, verv: fijchel - fijchelde - gefijcheld

1. Knoeien, prutsen, er eigenlijk niets van terecht brengen.

Nââ da'k daâr een uur aa zitte fijchele, zèn ek mââ nââ de miëjstergast gegâân, vë te zëgge da'k er ni[j] âân oïjt kost. = Nadat ik een uurtje geknoeid had, ben ik naar de meestergast gestapt om hem te zeggen dat ik echt niet wist wat ik moest beginnen.

fijcheleïjr

zn (ne), mv: fijcheleïjrs - verklw: fijchelèrreke (e)

1. Knoeier, prutser, iemand die er meestal niets van terecht brengt.

Aa'k oep veurant geweete da gij zooëne fijcheleïjr wort, dèn aa'k aa zeeker ni[j] aangenoome! = Had ik vooraf geweten dat je zo een knoeier bent, dan had ik je nooit aangeworven.

fijn

zn ('t) mv:-

1. De details, de kleinste bijzonderheden.

Ons zeuntsje ës ne kerjeuze, want e wilt van alles 't fijn weete. = Ons zoontje is een nieuwsgierig kereltje want hij wil alles tot in het kleinste detail weten.

fijnâât

zn (ne) mv: fijnââte - verklw: fijnotsje (e)

1. Listig persoon, iemand die het goed weet aan boord te leggen, die op een "fijne" manier op anderen weet in te spelen, uitgeslapen persoon.

Gij zè potverdoore toch ne fijnâât zënne! g'Ët zëllef giëjne nââgel oem âân aa gat te krabbe, èn toch wëtte mij bekan te doen gelooëve da'k aa e miljoen zaa moete liëjne! = Jij bent toch wel heel uitgeslapen hoor! Je hebt eigenlijk zelf niets meer, en toch was je er bijna in geslaagd om me een miljoen aan jou te lenen!

fijt

zn ('t), geen mv - geen verklw

1. Koudvuur, gangreen. [>Nl. fijt = gezwel - als vervorming van het Latijnse ficum = vijg]

E[n] aa zen ijge ziëjr gedâân âân zene vinder âân ne verroeste nââgel, mââ da trok em zen ijge ni[j] âân. Drij dââge lââter ës em gesteürreve[n] âân 't fijt! = Hij had zich gekwetst aan de vinger aan een verroeste nagel, maar hij besteedde er niet veel aandacht aan. Drie dagen later is hij overleden ten gevolge van koudvuur!

fïjtech

telw (de), fïjtechste

1. Veertig.

Fïjtech dââge vaste. = Veertig dagen vasten(tijd).

fïjtechste

telw (de)

1. De veertigste.

De Lèmme was de fïjtechste. = De renner (hier iemand van Ruisbroek) kwam als veertigste aan.

fikfakke ww, verv: fikfak - fikfakte - gefikfakt 1. Spelen, ravotten, zich speels gedragen, allerlei schelmenstreken uithalen. Zit dââ ni te fikfakke en doe liever iet nittig! = Blijft niet zitten spelen, maar doe iets nuttig.   2. Figuurlijk: de liefde bedrijven, vrijen. 'k Ëm eule betrapt oep't wèrrek: ze lââge te fikfakke in 't maggezijn. = Ik heb hen op heterdaad betrapt: ze waren aan het vrijen in het magazijn.

fikfakker

zn (ne), mv: fikfakker - verklw: fikfakkerke (e)

1. Iemand die zich speels gedraagt, schelm, goedschiks en guitig persoon.

IJgelek zaa[d] er beïjter miëjr fikfakkers rondlooëpe, dèn zaa de mènse miëjr lache. Miëjstal doen ze toch giëj kwââ. = Eigenlijk zou het beter zijn dat er meer schelmen zouden zijn, dan zou er meer gelachen worden. Meestal bedoelen die schelmen het niet slecht.

2. Iemand die de liefde bedrijft.

fikke

ww, verv: fik - fikte - gefikt

1. Iets voor elkaar brengen, iets ineenknutselen, er in slagen om iets tot een goed einde te brengen.

Oe ëdde da naa wee gefikt? = Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?

fil zn (een), mv: fils - verklw: filleke (e) 1. Lange rij, file, meestal met de bedoeling om een verkeersfile aan te duiden. [>Fr. file] De lësten tijd moette d'er nemiëj oep reïjkene da'che më den ottoo altij rapper zè as te voet. Oep de raddejoo spreeke ze oover ni[j] anders as oover een fil nââr ie, èn een fil nââ dââ... = Je mag tegenwoordig er niet meer van uitgaan dat je met de auto ergens vlugger bent dan te voet. Op de radio hoor je heel vaak spreken over een lange file in deze richting, en een lange file in een andere richting... D'iëjste dââge as de Nopri opnief oope was - allee: den Delèèze - dèn stonne'r een lange fil âân ëlleke kas. = De eerste dagen na de heropening van Nopri / Delhaize, stonden er lange rijen wachtende mensen aan elke kassa.

fillemstèèr zn (een), mv: fillemstèère - verklw: fillemstèrreke (e) 1. Filmster, diva, beroemde filmactrice of -acteur. Wordt echter ook ironisch gebruikt. Glooriaa Zwanze was een beroemde fillemstèèr. = Gloria Swanson was een beroemde filmactrice. Oe zèdde gij naa gemakkijeerd? Ge wilt eroïjt zien gelèk een fillemstèèr zeeker? = Waarom ben je zo overmatig geschminkt? Wil je er misschien uitzien als een filmdiva?

fis

zn (e), mv: fisse - verklw: fiske (e)

1. Bunzing. [>middelnl. fis, fist]

Ons kat ës deu[r] e fis in eure nèk gebeete, èn 't eïj[j] èt gebloejt. = Onze kat werd door een bunzing in de nek gebeten, en de wonde heeft erg gebloed.

'z Aa ne pëlsefrak lââte mââke van fisvëlle. = Ze had een pelsjas laten maken van bunzingvellen.

fisspâân zn (e), mv: fisspââne - verklw: fisspôntsje (e) 1. Schuimspaan, visspaan, lepelvormig keukentoestel met gaatjes, om het schuim van kookvocht weg te nemen. Wordt ook gebruikt om vis uit het kookvocht te halen. 'k Aa mene kabeljaa te lank lââte kooke, èn e viel oïjtiëjn oep 't fisspâân. = Ik had de kabeljauw te lang laten koken, en de vis viel uit elkaar op de schuimspaan

fitrin zn (een), mv: fitrinne - verklw: fitrinneke (e) 1. Uitstalraam (purisme), vitrine, etalage. Dââ leïj e schooë kliëjke[n] in de fitrin bij 't Spieke. Mââ 't ës wa duur veü mijne portemonee. = Er ligt een mooie jurk in de etalage bij het Spieken. Maar ik kan het me jammer genoeg niet veroorloven.

fitroo(s)

Zie: vitroo(s)